ارزیابی تاثیر عملیات نامناسب تجهیز، نوسازی و یکپارچه سازی اراضی بر کیفیت حاصلخیزی خاک های شالیزاری

یکی از راه های ارتقای مدیریت زراعی اراضی شالیزاری به منظور تولید پایدار برنج، عملیات تجهیز نوسازی و یکپارچه سازی اراضی کشاورزی است. با این حال به نظر می رسد به دلیل برخی کاستی ها این کار به تمامی اهداف خود دست نمی یابد. بنابراین، هدف از این پژوهش ارزیابی میزان تاثیر عملیات تسطیح بر غیریکنواختی و شدت تغییرات حاصلخیزی خاک شالیزاری با استفاده از منطق فازی و شاخص تلفیقی کیفیت حاصلخیزی خاک در اراضی شالیزاری روستای خسروآباد شهرستان فومن در استان گیلان بود که در آن عملیات تجهیز نوسازی و یکپارچه سازی اراضی کشاورزی انجام شده بود. در دو مرحله پیش و پس از اجرای عملیات ، به ترتیب 95 و 126 نمونه خاک از افق های سطحی تهیه و سپس برخی ویژگی های خاک مرتبط با حاصلخیزی (هدایت الکتریکی، رس، کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل استفاده) برنج اندازه گیری شدند. در مرحله بعد، با استفاده از توابع فازی، ویژگی های کمی خاک به متغیرهای کیفی تبدیل و با استفاده از تاثیر وزن در متغیرهای کیفی، شاخص تلفیقی کیفیت حاصلخیزی محاسبه شد. نتایج ویژگی های اندازه گیری شده، شاخص های تلفیقی محاسبه شده و پهنه های تولید شده از آن ها نشان دادند که در اثر عملیات تسطیح، میانگین مقدار رس افزایش یافته (9/76 درصد) و کربن آلی، نیتروژن، فسفر قابل استفاده و پتاسیم قابل استفاده به طور معنی داری (به ترتیب 37 درصد، 32 درصد، 7/41 درصد  و 3/20 درصد) کاهش پیدا کردند، که از دلایل عمده آن می توان به عملیات خاک برداری و در سطح قرار گرفتن خاک زیر سطحی با رس بیشتر و غلظت کمتر عناصر غذایی در افق زیرین اشاره کرد. شاخص تلفیقی کیفیت حاصلخیزی خاک نیز در بیشتر مناطق مطالعه شده (9/41 درصد) کاهش یافت. در نتیجه به نظر می رسد اجرای نامناسب عملیات تجهیز نوسازی و یکپارچه سازی اراضی کشاورزی با کاهش حاصلخیزی خاک سطحی، اثرات منفی و طولانی مدت در اراضی کشاورزی خواهد داشت که رفع آنها سبب افزایش هزینه تولید می شود.