پویایی بانک بذر و گیاهچه علف های هرز در پاسخ به نوع تناوب در اکوسیستم های زراعی

به منظور ارزیابی اثرات تناوب های زراعی ذرت-گندم و آیش-گندم بر پویایی بانک بذر و جمعیت علف های هرز پژوهشی طی سال های 97-1395 در مزارع تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، انجام شد. جهت مطالعه بانک بذر از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی متر خاک نمونه برداری گردید. برای بررسی توزیع مکانی، تراکم گونه های علف های هرز و پویایی لکه ها، نمونه برداری پس از سبز شدن محصول در دو مرحله قبل و بعد از کاربرد علف کش ها از روش ژیواستاتیستیک استفاده شد. تراکم بانک بذر علف های هرز در سال دوم تناوب ذرت-گندم نسبت به سال اول دارای روندی افزایشی بود و حداقل تراکم در سال دوم تناوب آیش-گندم مشاهده شد. تراکم بانک بذر ذرت-گندم برخلاف روند کاهشی تناوب آیش-گندم طی دو سال پیاپی در عمق های 15-0 و 30-15 سانتی متر به ترتیب 79/89  و 85/62 درصد افزایش یافت. نتایج نشان داد از تنوع گونه ای تناوب های ذرت-گندم و آیش-گندم نسبت به سال اول کاسته شد. تاثیر تناوب ذرت-گندم در سال اول بر غنای گونه ای در عمق های 15-0 و 30-15 سانتی متر خاک به ترتیب 70/33 و 25/38 درصد بود که نسبت به تناوب آیش-گندم کاهش چشمگیری داشت. مقایسه میانگین برهمکنش فراوانی بانک بذر علف های هرز نشان داد فراوانی بذور به طور معنی داری تحت تاثیر تناوب زراعی و عمق شخم می باشد. کاهش شیب خط رگرسیون نیز بیانگر کاهش خروج بذور علف های هرز از بانک بذر در طول زمان در تناوب ذرت-گندم بود. بررسی پراکنش گیاهچه ها در تناوب ذرت-گندم نشان داد شباهت زیادی بین الگوهای توزیع جمعیت کل علف های هرز در بین دو مرحله قبل و بعد از کاربرد علف کش وجود دارد، به طوری که علف های هرز رشد یافته در روی ردیف پس از هر بار تهیه بستر به صورت لکه های متمرکز پخش و گسترش می یابند.