ردیابی و شناسایی مولکولی جدایه های ویروئید کوتولگی رازک آلوده کننده درختان مو در برخی از مناطق ایران

ویرویید کوتولگی رازک، (Hop stunt viroid, HSVd) گسترده ترین دامنه میزبانی را در بین ویروییدها دارا می باشد و از مناطق مختلف دنیا گزارش شده است. هدف از این تحقیق، ردیابی، شناسایی و تعیین جایگاه تاکسونومیکی جدایه های ویرویید کوتولگی رازک در تاکستان های استان کرمان و برخی نقاط دیگر کشور می باشد.

مواد و روش ها:

 در طی تابستان سال های 1397 تا 1399، در مجموع 74 نمونه ی برگی از درختان انگور استان کرمان و دو استان آذربایجان شرقی (تبریز) و فارس (بیضا) جمع آوری شد و آلودگی نمونه ها به HSVd توسط آزمون RT-PCR مورد بررسی قرار گرفت. توالی ژنوم کامل هفت جدایه HSVd حاصل تعیین ترادف گردید و با توالی های موجود در بانک ژن مقایسه شدند. جهت بررسی روابط فیلوژنتیکی ترادف های بدست آمده با سایر ترادف های این ویرویید، از نرم افزار (version 7)MEGA  و روش neighbor-joining استفاده شد. همچنین میزان همولوژی جدایه ها نیز توسط نرم افزار SDT v1.2  بررسی شد. جهت تعیین دامنه میزبانی و بررسی علایم از هشت گونه و رقم گیاهی استفاده گردید.

مطابق با گزارش های پیشین توالی های HSVd به پنج گروه فیلوژنتیکی Citrus، Hop، Plum، Plum-Hop/cit3 و Plum-Citrus تقسیم بندی شدند. نتایج این تحقیق نشان داد اندازه ژنوم جدایه های تعیین توالی شده از درختان انگور متغیر (بین 297 تا 300 نوکلیوتید) و با یکدیگر، 7/98 - 3/93 درصد تشابه داشتند. براین اساس، هفت جدایه گزارش شده در این بررسی همراه با چند جدایه گزارش شده دیگر از درختان انگور از ایران و نیز کشور آلمان در گروه اصلی Hop واقع گردیدند. سه جدایه حاصل از درختان انگور باغات استان کرمان به همراه چهار جدایه گزارش شده از این درختان، از کشور آلمان و ایران، یک زیر گروه در گروه رازک تشکیل دادند. همچنین چهار جدایه ایرانی شناسایی شده از درختان پسته در استان کرمان با تعدادی جدایه گزارش شده از درختان پسته کشور تونس (با منشاء ایرانی) نیز در گروه رازک قرار گرفتند.

نتیجه گیری:

 از آنجایی که آلودگی درختان انگور در ایران نسبت به HSVd قبل از آلودگی درختان پسته گزارش گردیده، بنابراین احتمالا آلودگی گیاهان پسته به HSVd در ایران به واسطه ی آلودگی متقاطع و انتقال آلودگی از درختان انگور به درختان پسته رخ داده است. براین اساس با توجه به نتایج حاصل از مطالعات ملکولی و شواهد موجود، درختان انگور می توانند به عنوان مبداء آلودگی درختان پسته در ایران باشند.