ارزیابی تغییرات فصلی کیفیت آب رودخانه تجن با استفاده از مدل شبیه سازی Qual2kw

دسترسی به آب شیرین و با کیفیت یکی از مهم ترین موضوعات مطرح برای انسان امروز است. داشتن منابع آب سالم پیش نیازی ضروری برای حفظ کیفیت محیط زیست و رشد و توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. آب های سطحی جاری یا رودخانه ها از مهم ترین منابع آب هستند که نقش مهمی در تامین آب موردنیاز فعالیت ‏های مختلف مانند کشاورزی، صنعت، شرب و تولید برق دارند. در این پژوهش به ارزیابی کیفی رودخانه تجن در استان مازندران که به عنوان یکی از مهم ترین منبع تامین کننده آب در بخش های مختلف استان محسوب می شود، پرداخته شد و با استفاده از مدل شبیه سازی عددی کیفی (Qual2kw)، بررسی روند تغییر پارامترهای کیفی آب نظیر اکسیژن محلول (DO)، اکسیژن خواهی بیولوژیکی (BOD)، اسیدیته (pH)، هدایت الکتریکی (EC)، نیترات (NO3-) و فسفات (PO43-) بررسی شد. بدین منظور میانگین داده های موجود ماهانه از سال 1395-1385 در سه ایستگاه آب منطقه ای و محیط زیست در طول رودخانه به مدل وارد شد. واسنجی مدل بر اساس داده های فصل کم آب (شهریور) و صحت سنجی مدل بر اساس داده های فصل پرآب (آذر و بهمن) انجام شد. نتایج حاصل از شبیه سازی رودخانه تجن نشان داد که مدل کیفی Qual2kw برآورد مناسبی از شرایط کیفی رودخانه ارایه می دهد و این مدل توانست با دقت مناسب پارامترهای موردنظر را شبیه سازی کند. یافته ها نشان داد، علی رغم وجود منابع آلاینده نقطه ای و غیر نقطه ای در مسیر رودخانه، عامل محدودکننده در تامین آب شرب و کشاورزی در پایین دست وجود ندارد. در کل مسیر رودخانه، کیفیت آب مناسب برای کشاورزی می باشد. تنها ایستگاه کردخیل به دلیل قرارگرفتن در پایین دست رودخانه در طبقه خوب و بقیه ایستگاه ها در طبقه عالی قرار دارند که قابل استفاده برای کشاورزی می باشد. برای مصارف شرب پس از بررسی غلظت یون های موجود در بیشتر نمونه های انتخابی در حد مطلوب بوده و در طبقه خوب و قابل قبول قرار گرفته اند. حداکثر توان خودپالایی مربوط به حد فاصل پل تجن و کردخیل به میزان 346/7485 تن در روز و حداقل آن مربوط به حد فاصل بین ریگ چشمه و پل تجن به میزان 6805/102 تن در روز می باشد.