تحلیل زمانی-مکانی بارش و ارتباط آن با الگوهای پیوند از دور (مطالعه موردی: حوضه آبریز دریاچه ارومیه)

تغییرات زمانی و مکانی بارش نقش اساسی در بیلان منابع آبی ایفا می کند. حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز به عنوان بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران مقاصد مهمترین رودخانه های شمال غربی کشور است، به همین منظور شناسایی متغیرهای موثر در توزیع زمانی و مکانی بارش و ناحیه بندی مناطق بارشی در این منطقه ضرورت می یابد. بر این اساس در پژوهش حاضر به بررسی توزیع زمانی و مکانی بارش حوضه دریاچه ارومیه پرداخته شد. داده های مورد استفاده، مجموع فراوانی بارش فصلی و سالانه 59 ایستگاه هواشناسی و داده های مربوط به 11 الگوی پیوند از دور در سال های 1394-1370 و روش های اصلی، ویژگی های آماری (چارک اول، چارک سوم و ضریب تغییرات فصلی و سالانه)، تحلیل مولفه های اصلی، تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی وارد، روش زمین آمار کریجینگ و همبستگی پیرسون هستند. در بررسی ویژگی های آماری مشخص شد که بیشترین ضریب تغییرات در تابستان و بیشترین مقدار عددی چارک اول و سوم در زمستان محاسبه شده است و بیشترین ضریب تغییرات در بخش های میانی، مرکزی و جنوبی، مقادیر بیشتر چارک اول در بخش های شمالی و غربی و مقادیر بالاتر چارک سوم درنیمه غربی و جنوبی مشاهده شده است. براساس نتایج تحلیل های زمانی و مکانی معین گردید بیشترین مقدار بارش در فصل بهار در نیمه غربی رخ می دهد. اجرای تحلیل مولفه های اصلی معین کرد که شش عامل اصلی حدود 95 درصد واریانس داده ها را تبیین می نماید و مهمترین مولفه های تاثیرگذار چارک اول و سوم فصول پاییز، زمستان و سالانه هستند. نتایج تحلیل خوشه ای سه گروه را در 1- نواحی میانی و جنوبی 2-غربی و جنوب غربی و 3-نیمه شمالی مشخص کرد. بررسی ارتباط بارش فصل زمستان با الگوهای پیوند از دور معین نمود که این ارتباط با الگوهای NAO، EAWR و MOI معنادار است.