عوامل موثر بر تقاضای آب صنعتی در ایران و چالش‏ های پیش‏رو

همگام با تلاش کشورها برای دستیابی به درآمد سرانه بالاتر و توسعه اقتصادی، مصرف آب در بخش های کشاورزی، صنعت و خانگی افزایش می یابد. باتوجه ‏به محدودیت جدی در عرضه منابع آب، بررسی عوامل افزایش‏ دهنده تقاضای آب اهمیت می یابد. در همین راستا، پژوهش حاضر نقش سه عامل تولید، ساختار و بهره ‏وری را در تغییرات تقاضای آب بخش صنعت ایران (در سطح کدهای دورقمی ISIC) با استفاده از روش شاخص میانگین لگاریتمی دیویژیا (LMDI) بررسی کرده است. تجزیه تقاضا برای دوره ‏های 1375-1380، 1380-1386، 1386-1390 و 1390-1396 نشان داد عامل تولید صنعتی بیشترین سهم را در افزایش تقاضای آب طی این دوره ‏ها داشته و سهم آن از 43 درصد به 80 درصد افزایش یافته است. در مقابل، سهم بهره ‏وری در کاهش تقاضای آب از 45 درصد به 7 درصد کاهش پیدا کرده و اثر آن نیز معکوس شده است (یعنی کاهش بهره‏ وری آب مصرفی و افزایش تقاضای آب). تغییر ساختار صنعت نیز سهم تاحدودی ثابت و در حدود 10 درصد به خود اختصاص داده است. در نتیجه، افزایش تولید صنعت، نیروی محرکه اصلی تقاضای روزافزون بخش صنعت برای آب در ایران بوده؛ و بهبود بهره‏ وری و اصلاح ساختار صنایع (به نفع صنایع کم‏ آب‏ خواه) نتوانسته ‏اند آن را خنثی کنند و حتی سهم آن‏ها در دوره ‏های اخیر کاهش یافته است. بنابراین نتیجه‏ استراتژی خودکفایی در حوزه صنعت حداقل از دید مسیله آب، پایدار نبوده و ادامه مسیر فعلی به تشدید بحران آبی و حتی انتخاب میان دوگزینه بقای صنعت یا کاهش تنش‏ های آب منجر خواهد شد.