مقایسه برداشت ایران و ترکمنستان از آبخوان کارستی هزارمسجد و مخاطرات آن

کاهش منابع آب در دسترس تحت تاثیر عوامل انسانی و طبیعی و توسعه کشورها و افزایش نیاز به آب، تخصیص عادلانه منابع آب را به مسیله ای پراهمیت تبدیل کرده است. این مسیله در حوضه های آبریز مرزی مشترک بین دو یا چند کشور ممکن است مناقشات سیاسی را نیز در پی داشته باشد. منابع آب کارستی مشترک با ترکمنستان در شمال شرق کشور در سازند هزارمسجد از جمله مسایل مدیریت هیدروپلیتیک بین این دو کشور است. در دهه های اخیر نیاز روزافزون به آب و کاهش ذخایر آبرفتی موجب توجه بیشتر کارشناسان به بهره برداری از منابع آب موجود در سازندهای آهکی شده است. شناسایی منابع آب کارستی در حوضه تحت بررسی و ارزیابی بیلان منابع آب زیرزمینی موضوع این پژوهش بوده است. بدین منظور داده های بارندگی، دما و تبخیر که در مجموع مقدار آب ورودی منطقه است و نیز داده های برداشت منابع آب به صورت رودخانه های جاری، چشمه، چاه و قنات با استفاده از نرم افزارهای GIS و نرم افزارهای اقلیمی و افزونه کریستال بال در نرم افزار اکسل 2016 کدنویسی و با روش مونت کارلو شبیه سازی شد. نتایج حاکی از آن است که مقدار تغذیه از بارندگی در کل سازندهای کارستی محدوده مطالعاتی کلات 1015 میلیون متر مکعب است. حجم کلی آب تخلیه شده در محدوده مطالعاتی هزارمسجد از طریق تخلیه به آبرفت و رودخانه، چشمه، چاه و قنات به ترتیب 113 ، 91/152، 96/14 و 08/26 میلیون متر مکعب و در مجموع 95/306 میلیون متر مکعب است. شاخص برداشت آب در ترکمنستان نیز در پنجاه سال گذشته از 4/14 به 60 میلیون متر مکعب رسیده است. نبود مدیریت و بی توجهی به پایداری آبخوان در آینده چالش های محیطی را در پی خواهد داشت.