ارزیابی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و پایداری عملکرد دانه لاین های تلاقی برگشتی پیشرفته گندم نان با روش GGE Biplot

مقدمه و هدف :

بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و شناسایی ارقام پایدار و پرمحصول در شرایط محیطی مختلف اهمیت زیادی در اصلاح نباتات دارد. اهداف از این تحقیق حاضر، بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط با استفاده از روش گرافیکیGGE bilpot  در لاین های تلاقی برگشتی پیشرفته گندم نان، شناسایی و معرفی لاین های دارای عملکرد اقتصادی بالا و پایدار است.

در این تحقیق پایداری عملکرد دانه هفت لاین حاصل از تلاقی برگشتی پیشرفته گندم نان (BC2F6) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مکان های تهران، کرمانشاه و گرگان و سال های زراعی (97-1396) و (98-1397) مورد بررسی قرار گرفت. هر یک از لاین ها در کرت هایی با هشت خط چهار متری با فاصله خطوط 25 سانتی متر کاشته شد. در پایان فصل محصول سنبله ها از هر کرت به صورت دستی برداشت و خرمنکوبی شد و وزن دانه های بدست آمده توسط ترازوی دیجیتال اندازه گیری و در متر مربع گزارش شد.

نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب اختلاف معنی داری را در سطح احتمال یک درصد  برای اثر محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط نشان داد. بین لاین های مورد بررسی اختلاف معنی داری برای عملکرد دانه مشاهده نشد. بر اساس نتایج حاصل ازGGE Biplot  لاین های L4، L6 و L3 نزدیک ترین لاین ها به لاین ایده آل بودند. بررسی هم زمان پایداری و عملکرد دانه لاین های L4 و L6 را لاین های پایدار با عملکرد بالا شناسایی کرد. بررسی نمودار  چندضلعی منجر به شناسایی سه محیط بزرگ شد. محیط بزرگ اول شامل محیط های E1 (گرگان 97-96)، E2 (گرگان 98-97) و E4 (تهران 98-97) بود که L2 لاین برتر این محیط ها  و محیط بزرگ دوم شامل محیط E6 (کرمانشاه 98-97) بود که لاین های L4 و L6 به عنوان لاین های برتر در این محیط ها معرفی شد. محیط بزرگ سوم شامل محیط های E3 (تهران 98 -97) و E5 (کرمانشاه 98-97) بود که لاین L3 سازگاری خصوصی را با محیط های مذکور نشان داد.

به طور کلی بر اساس نتایج به دست آمده لاین L4 به عنوان لاین پایدار باعملکرد بالا معرفی و برای به دست آوردن حداکثر عملکرد ، کشت این لاین در محیط های مورد بررسی پیشنهاد می شوند و لاین های L2 و L1 به عنوان ناپایدارترین لاین ها باکمترین عملکرد معرفی و کشت آن ها هیچکدام از محیط های مورد بررسی پیشنهاد نمی شود.