ارزیابی تنوع ژنتیکی پانزده ژنوتیپ گل محمدی (Rosa damascena Mill.) بر اساس صفات مورفولوژیکی و عملکردی

گل محمدی (Rosa damascena Mill.) یک گونه با اسانس ارزشمند است که محصولات مختلف آن در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی و دارویی کاربرد فراوانی دارد. این گیاه در نقاط مختلف دنیا می روید و کشت می شود. در این تحقیق 15 ژنوتیپ مختلف گل محمدی از مناطق مختلف ایران در قالب طرح بلوک-های کامل تصادفی با 3 تکرار و 3 بوته در هر پلات کشت شدند. طی دو سال زراعی، صفات مورفولوژیکی، عملکرد گل و اجزای عملکرد اندازه گیری و محاسبه شد و پس از استخراج اسانس با استفاده از سیستم کلیونجر اصلاح شده بر اساس فارماکوپه بریتانیا (1993)، محتوای اسانس (درصد) و عملکرد اسانس محاسبه شد. داده ها با استفاده از تجزیه واریانس، آزمون دانکن در سطح 5 درصد، تحلیل خوشه ای، تجزیه به مولفه-های اصلی (PCA) و برآورد ضرایب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین سال ها و ژنوتیپ ها برای تمامی صفات به جز درصد اسانس تفاوت معنی داری وجود داشت. بیشترین عملکرد گل تازه (8/7383 کیلوگرم در هکتار) در ژنوتیپ فارس1 و سپس 6016 کیلوگرم در هکتار در ژنوتیپ اصفهان5 و کمترین آن (1/2566 کیلوگرم در هکتار) در ژنوتیپ لرستان1 به دست آمد. بیشترین مقدار درصد اسانس به ترتیب در ژنوتیپ های کرمانشاه 9 (048/0 درصد) و اصفهان 9 (044/0 درصد) و کمترین آن در فارس 1 (024/0 درصد) به دست آمد. بیشترین عملکرد اسانس به مقدار 25/2 کیلوگرم در هکتار در اصفهان 5 و 18/2 کیلوگرم در هکتار برای اصفهان9 حاصل شد و کمترین آن به ترتیب در ژنوتیپ لرستان1 به مقدار 82/0 کیلوگرم در هکتار و آذربایجان غربی (92/0 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها را در چهار گروه طبقه بندی کرد. در تجزیه خوشه ای، فارس 1 بیشترین عملکرد گل و اصفهان 8 بیشترین عملکرد اسانس را نشان دادند.