ارزیابی پتانسیل عملکرد ژنوتیپ های گندم دیم در شرایط بهره بردار

ارزیابی و نمایش پتانسیل ارقام جدید و لاین های امید بخش در مزارع زارعین به منظور معرفی ارقام و لاین های جدید اصلاحی و نفوذ بیشتر آن ها در مزارع حایز اهمیت است. به همین منظور، تعداد 33 رقم و لاین انتخابی از برنامه های اصلاحی گندم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم و ارسالی از مرکز تحقیقات بین المللی ایکاردا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزارع زارعین شهرستان کوهدشت ارزیابی شدند. نتایج عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد، ارقام کبیر و پایا و لاین های G17، G18 و G31 به ترتیب با میانگین های عملکرد دانه 5280، 3985، 4210، 4003 و 3950 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را دارا بودند. ارزیابی ژنوتیپ ها از نظر شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (SIIG) نیز نشان داد، ارقام کبیر و پایا و لاین های G31، G18، G29، G17، G16 با بیشترین مقدار شاخص SIIG (به ترتیب 0/822، 0/720، 0/791، 0/779، 0/767، 0/736 و 0/745) جزء برترین ژنوتیپ ها بودند. ژنوتیپ های G13 و G27 با مقدار SIIG کمتر (به ترتیب 0/582 و 0/576) جزء ژنوتیپ های ضعیف از نظر اکثر صفات مورد ارزیابی بودند. نتایج این مطالعه نشان داد عملکرد بیوماس، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت و زودرسی را می توان بعنوان معیار گزینش مناسب برای شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول در برنامه به نژادی گندم دیم در نظر گرفت. همبستگی مثبت و قوی بین شاخص SIIG و عملکرد دانه بیانگر سهم بیشتر عملکرد دانه در مقدار شاخص SIIG بود. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها به سه گروه ژنوتیپ های زودرس با عملکرد دانه بالا (گروه 1)، ژنوتیپ های دیررس با عملکرد دانه پایین (گروه 2) و ژنوتیپ های زودرس با عملکرد دانه پایین (گروه 3) گروه بندی شدند. ژنوتیپ های با عملکرد بالا و زودرس در گروه 1 می توانند به عنوان ژنوتیپ های امیدبخش برای کاشت در دیم زارهای مناطق گرمسیر و یا به عنوان والدین برای بهبود عملکرد و سایر خصوصیات مطلوب زراعی در برنامه به نژادی گندم دیم در نظر گرفته شوند.