زمین‏ شیمی تورمالین در گرانیتوییدها و دگرگونی‏ های قهرود- قمصر، کاشان، ایران مرکزی

مناطق بررسی‏ شده در شمال‏ خاوری اصفهان، شامل واحدهای رسوبی، دگرگونی (هورنفلس، مرمر و اسکارن) و آذرین (گرانودیوریت، مونزوگرانیت، تونالیت) هستند. کانی‏ های اصلی شامل پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، کوارتز، هورنبلند و بیوتیت به‏ همراه کانی‏ های فرعی اسفن، زیر‏ کن، تورمالین و کانی‏ های کدر هستند. تورمالین‏ های مناطق بررسی‏ شده که تاخیری و ناشی از فرایند متاسوماتیسم هستند بیشتر در شکستگی‏ های سنگ دیده می‏ شوند. تورمالین‏ ها به‏ صورت بلورهای ریز و سوزنی پراکنده در مقطع و یا به‏ صورت تورمالین‏ های سبز رنگی دیده می شوند که به‏ صورت بخشی جایگزین فلدسپار شده اند. این کانی در مرحله پنومالیتیک با ورود بور در فضاهای خالی یا شکستگی‏ ها و واکنش با سنگ‏ های دیواره پدید آمده است و در همین مرحله، فلدسپارها با تورمالین‏ ها جانشین شده اند. برپایه جایگاه X و مقدار Ca، Na و K، تورمالین های بررسی‏ شده بیشتر از نوع آلکالی هستند و در آنها میزان K و Na در جایگاه X در مقایسه با مقدار Ca بالاتر است. ترکیب شیمیایی تورمالین‏ ها در گرانیتوییدها دراویت با گرایش به ترکیب شورل و در هورنفلس‏ ها بیشتر دراویت است که نشان دهنده تبادلات کاتیونی Fe و Mg در مقادیر ثابت Ca و Al است. تورمالین‏ های بررسی‏ شده در زیر خط  جای گرفته‏ اند و ازاین رو، در جایگاه Y جانشینی Al دارند. برپایه نمودارهای Fe-Mg-Ca و Al-Mg-Fe، تورمالین ها در محدوده متاپلیت ها و متاپسامیت‏ های و سنگ های کوارتز- تورمالین فقیر از کلسیم و همزیست با فاز اشباع از آلومینیم واقع شده اند که نشان دهنده سیستم ماگمایی باز و حضور بور از خاستگاهی خارجی است.