تاملی بر طرح قانون تصفیه کارمندان دولت (1329-1328ش)

از دوره رضاشاه در نظام اداری ایران تغییراتی به وجود آمد و دیوانسالاری در مقایسه با دوره قاجار، به رغم تداوم برخی از نواقص و کاستی ها، تغییرات رو به رشدی را تجربه کرد؛ اما تحولات شهریور 1320 و بی سامانی نظام اداری، نشان از ناکارآمدی و عدم تحول بنیادین دیوانسالاری داشت. در این دهه پر فراز و فرود، تشکیلات اداری دچار بی نظمی گردید و این موضوع تا سال های بعد تداوم یافت. در پایان این دهه اقدماتی برای اصلاح و نظارت بر نظام اداری انجام شد؛ ازجمله قانون تصفیه کارمندان دولت در کابینه های ساعد، منصور و رزم آرا که بررسی ابعاد و ماهیت آن، مسیله مقاله حاضر است. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، اسناد و روزنامه ها، درصدد پاسخ به این پرسش است که علل و روند و ماهیت تصویب قانون تصفیه کارمندان دولت چه بود؟ یافته ها نشان می-دهد با تصویب و اجرای این قانون به عنوان نخستین تلاش دوره پهلوی دوم برای نظارت بر عملکرد کارمندان، کمیسیون پاکسازی به بررسی وضعیت کارکنان ارشد وزارتخانه ها و ادارات مهم پرداخت و بعد از یک سال، تنها پرونده 900 نفر از 150000 پرسنل دستگاه های دولتی را بررسی کرد و در شرایطی که مشمولین این قانون از رجال صاحب نفوذ بودند، رزم آرا همچون کابینه های سابق نخواست و یا نتوانست این قانون را درباره آنها اعمال کند و در نتیجه فساد و ناکارآمدی نظام اداری تداوم یافته و کاستی ها همچنان باقی ماند.