مطهری و جایگاه شر در حرکت تکاملی تاریخ
مفهوم تاریخ، که در دوران مدرن عظمتی فراسوی مجموعهای از رخدادها پیدا کرده بود، در سده اخیر موضوع تامل متفکران ایرانی بسیاری از جمله مرتضی مطهری نیز قرار گرفت. وی متاثر از نگرشهای رومانتیک که در آن زمان رواج یافته بودند اعتقاد داشت که تاریخ دارای حرکت تکاملی است، اما از آنجا که متفکری مسلمان بود میکوشید تا این حرکت را مطابق آنچه خودش «جهانبینی اسلامی» میخواند تبیین کند. در این تبیین، مفهوم قرآنی خلیفهاللهی انسان و نیز دو مفهوم برنامه تشریعی و برنامه تکوینی خداوند برای انطباق آدمی با جریان تاریخ برجسته هستند. انسان، به عنوان خلیفه الهی در زمین، مسیول ساختن تاریخ است. ولی برای این که در این عمل ساختن به بیراهه نرود و مسیولیت تاریخی خود را به درستی به انجام آورد دو برنامه تکوینی و تشریعی پیش پای او قرار داده شده است که هم راهنمای او هستند و هم مشتمل بر عناصر آزماینده او در این مسیر. بررسی اقوال مرتضی مطهری درباره مفاهیم مذکور نشان میدهد که وی در جای جای بحثهای خود پای مفهوم شرور را به میان میآورد و میکوشد نسبت آنها را با طرح تکاملگرایانه خود روشن کند. ما در این مقاله از نسبت شرور و جریان حرکت تاریخ در نگاه مرتضی مطهری میپرسیم. بررسی اولیه ما نشان میدهد که مرتضی مطهری با پیوند فلسفه تاریخ با مبحث شرور نوعی «الهیات عملی تاریخنگرانه» را فراهم میآورد که در آن اراده الهی با اراده انسانی پیوند مییابند تا جریان تاریخ را رقم زنند و آن را به هدفش نزدیکتر سازند.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.