ارزیابی تحمل گرمای پایان فصل ژنوتیپ های جو با شاخص های تحمل و حساسیت به تنش

با توجه به اینکه تنش گرما به ویژه گرمای پایان فصل گسترده ترین نوع تنش گرمایی در جهان، مخصوصا در مناطق نیمه گرمسیری به شمار می رود و به عنوان یک محدودیت بزرگ در تولید عملکرد پایدار محصولات زراعی از جمله جو است، از این رو شناسایی ژنوتیپ های متحمل به گرما، راهکار ارزشمندی در مقابله با این تنش است. این تحقیق به منظور ارزیابی تحمل به گرمای پایان فصل و شناسایی ژنوتیپ های متحمل جو با استفاده از شاخص های تحمل به تنش در سال زراعی 95-1394 در مزرعه پژوهشی دانشگاه گنبد کاووس انجام شد. مواد گیاهی آزمایش، 120 ژنوتیپ جو بودند که در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار در دو شرایط بدون تنش و تنش گرما ارزیابی شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد در شرایط بدون تنش مربوط به ژنوتیپ Torsh و در شرایط تنش مربوط به ژنوتیپ Line143-2 بود. مقایسه شاخص ها نیز نشان داد که شاخص های YI، STI، GMP و MP بیشترین همبستگی معنی دار با عملکرد در شرایط بدون تنش و تنش را داشتند و شاخص های برتر این آزمایش برای غربال ژنوتیپ های متحمل به گرما بودند. تجزیه خوشه ای بر اساس شاخص ها و عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش، ژنوتیپ های مورد بررسی را به سه گروه تقسیم کرد. در مجموع، نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که ژنوتیپ های Torsh، Zarjo و Shori4 بیشترین تحمل و ژنوتیپ های Line105-2، Nosrat، Line98-2 و Fajr30 کمترین تحمل به تنش گرما را داشتند.