تاثیر رقم و تاریخ کاشت بر خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند پاییزه در منطقه خراسان بزرگ

چغندرقند (Beta vulgaris L.) دومین محصول مهم قند پس از نیشکر است که با شرایط آب و هوایی مختلف سازگار است. با توجه به گرم شدن کره زمین، پیش بینی می شود که کشت پاییزه چغندرقند در آینده اولویت بیشتری پیدا کند. به منظور تعیین بهترین تاریخ کاشت پاییزه ارقام چغندرقند در منطقه خراسان بزرگ، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در استان های خراسان شمالی (شیروان)، خراسان رضوی (مشهد) و خراسان جنوبی (خضری دشت بیاض) در سال زراعی 99-1398 انجام شد. کرت های اصلی شامل سه تاریخ کاشت (10، 15 و 20 مهرماه) و کرت های فرعی شامل سه رقم چغندرقند (گیادا و مراک به عنوان ارقام مقاوم و شریف به عنوان رقم متحمل به ساقه روی) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل منطقه در رقم بر صفات درصد ساقه روی، عملکرد ریشه، عیار قند، میزان سدیم، ضریب استحصال و عملکرد شکر سفید معنی دار بود. تاریخ کاشت اول (10 مهر) در منطقه مشهد برای هر سه رقم منجر به بیشترین درصد ساقه روی (78 تا 90 درصد) شد. با تاخیر در کاشت از 10 مهر به 20 مهر، از درصد ساقه روی ارقام به شدت کاسته شد. رقم گیادا در منطقه مشهد با 3/47 تن در هکتار بیشترین و رقم شریف در منطقه شیروان با 6/22 تن در هکتار کمترین عملکرد ریشه را داشتند. منطقه شیروان عملکرد ریشه کمتری نسبت به دو منطقه دیگر داشت. بیشترین عیارقند (78/18 درصد) مربوط به رقم گیادا در منطقه شیروان بود و کمترین عیار (01/13 درصد) در رقم شریف در منطقه مشهد مشاهده شد. در مناطق شیروان و خضری رقم گیادا و در منطقه مشهد رقم مراک بیشترین عملکرد شکر سفید را داشتند به طور کلی، نتایج نشان داد که در منطقه شیروان تاریخ کشت 10 مهر و در مناطق مشهد و خضری تاریخ کشت 15 مهرماه می تواند منجر به حداکثر تولید عملکرد شکر سفید شود.