بررسی وضعیت عناصر سنگین در خاک های ایران: مروری جامع و انتقادی بر مطالعات گزارش شده

در دنیا توجه به غلظت فلزات سنگین در خاک بدلیل خطرات بالقوه آن ها برای محیط زیست و سلامت انسان افزایش یافته است. در چند دهه اخیر، مطالعات زیادی بر روی آلودگی خاک ها توسط فلزات سنگین در ایران صورت گرفته است ولی اکثر مطالعات، وضعیت غلظت فلزات سنگین خاک را در مقیاس ملی نشان نمی دهد. از طرف دیگر باوجود اهمیت غلظت زمینه برای ارزیابی آلایندگی و خطر زیست محیطی این فلزات، هنوز مطالعه ای در مورد آن برای خاک های ایران در سطح ملی منتشر نشده است. در این پژوهش تلاش شد تا بر اساس تجزیه و تحلیل کمی و کیفی نتایج مطالعات گزارش شده شناخت جامعی از وضعیت عناصر سنگین در خاک های ایران در مقیاس ملی ارایه شود. برای انجام این پژوهش در مجموع 247 مطالعه (مقاله و گزارش نهایی طرح های تحقیقاتی) در زمینه پایش میدانی عناصر سنگین در خاک های ایران که تا آبان 1400 منتشر شده بودند جمع آوری گردید. اطلاعات مورد نیاز (نتایج تجزیه حدود 21400 نمونه خاک) از مطالعات استخراج و ابتدا از نظر شاخص های تضمین و کنترل کیفیت تجزیه ارزیابی شدند. سپس مطالعات بر اساس نوع کاربری به کشاورزی، شهری و صنعتی تفکیک و پس از غربال و انتخاب مطالعاتی که دارای حداقل های لازم از نظر کنترل کیفی بودند، آماره های مختلف از جمله میانگین وزنی، میانه، غلظت زمینه و شاخص آلودگی عناصر سنگین (As، Pb، Cd، Cr، Co، Ni، Cu و Zn) محاسبه و تجزیه و تحلیل شدند...