حکمت و هنر اسلامی در تشعیر (با تاکید بر تشعیر دوره تیموری و صفوی)

هنر اسلامی، هنری نیست که فقط به مسایل مذهبی اسلام مرتبط باشد. اصطلاح «اسلامی» نه تنها به مذهب بلکه به فرهنگ غنی و متنوع مردمان سرزمین‎هایی که آیین اسلام در آن رواج دارد اشاره می‎کند. حکمت هنر اسلامی حقیقتی است از صور گوناگون عالم هستی که حقیقت وجود این صورتها در قالب نگارگری، خوشنویسی و...به منصه ظهور می‎رسد. هنری که از ذات وجود انسان پاک سرشت بر می‎خیزد و هر چه هنرمند بیشتر به تهذیب نفس و وجود خود بپردازد هنرش بیشتر بر لوح و ضمیر انسان‎ها تاثیر می‎گذارد و ماندگارتر است. ایران مهد فرهنگ، هنر و تمدن است از این رو هنرهایی که با ادیبات، شعر و کتابت ارتباط دارد در دوران مختلف تاریخی به کامل‎ترین و عمیق‎ترین وجه آن شکل می‎گیرد. هنر کتاب‎آرایی و تزیین نوشته‎ها از دیر باز در ایران رواج داشته است. قرآن‎ها و نسخ ادبی و علمی فراوانی از دوران مختلف نشان‎دهنده همین موضوع است. تشعیر یکی از هنرهایی است که به طور اخص در کتاب‎آرایی کاربرد دارد و برای آرایش و زیباتر کردن کتاب‎ها و آثار ادبی و مقدس به کار می‎رود. تشعیر اصطلاح و روشی در تذهیب و نقاشی ایرانی یا نگارگری است که در آن آرایش کتاب یا قطعات خط و مینیاتور و مرقعات استفاده می‏شود. در واقع تشعیر نوعی تزیین نسخ خطی است که در حاشیه نسخ یا مرقعات، معمولا با یک یا دو و حتی با سه رنگ طلا انجام می‌گیرد. در این پژوهش بر آنیم که با مطالعه و بررسی تشعیر در دو دوره تیموری و صفوی به ارتباط حکمت و هنر اسلامی با این هنر ارزشمند بپردازیم. پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته و در پی آن است که به این پرسش ویژه پاسخ دهد که «ارتباط حکمت با هنر تشعیر چگونه است و بر اساس چه منطقی می‎توان این هنر را هنر حکمی برشمرد؟»