تبیین علمی بارش تگرگ بر پایه آیه 43 سوره نور از قرآن کریم

تگرگ یکی از بارش های خسارتبار جوی با سازوکاری پیچیده است. یونانیان که از جمله پیشروان دانش در دوره های کهن تاریخی بوده اند، از تگرگ تعابیری مانند باران یخ زده (آناکسیمنس) و انجماد آنی آب و رطوبت (ارسطو) ارایه داده اند. این دو معنا با حقایق علمی کنونی سازگار نیست. قرآن کریم یعنی معتبرترین متن دینی مسلمانان، برای تشویق مومنان به اندیشه در آفرینش و تقویت ایمان به نیروی لایزال آفریننده، در آیه 43 سوره نور، سازوکار بارش تگرگ را با اشاراتی مشخص و مرحله مند بیان کرده است.  در این تحقیق نخست با روش کتابخانه ای از منابع تفسیری معتبر، تبیین های مفسران و از متون علمی مرجع در علوم جو، یافته های علمی هواشناسان و آب وهواشناسان استخراج شد و سپس با روش تطبیقی قواعد علمی در کنار تفاسیر قرار گرفت تا نو بودن اشارات این آیه و نیز مرحله مندی اشارات آزمون شود. نتایج نشان داد مراحل بارش تگرگ از دیدگاه علم به ترتیب شامل «برخاستن بخار نامریی آب از دریا»، «صعود بخار آب در جو»، «رسیدن  به مرحله تراکم»، «تشکیل ابر»، «همگرایی جریان های صعودی»، «تشکیل ابر کومولونیمبوس»، «رشد دانه های تگرگ در طی صعود و نزول های پیاپی با جذب و انجماد سوزن های یخی»، «نزول نهایی با غلبه نیروی گرانش بر دانه های رشد یافته» است. در این حال مراحلی که در قرآن کریم و در آیه 43 سوره نور آمده است شامل «رانده شدن ابرها به آرامی»، «همگرایی ابرها»، «تراکم ابرها»، «تشکیل ابرهای کوه پیکر» و «بارش تگرگ از میان ابر» است. همچنین نتایج نشان داد تشبیه ابر تگرگ زا به «کوه» به جهت چهار ویژگی فراتر از درک مردمان زمان نزول قرآن بوده است. این ویژگی ها که با ابزارهای هواشناسی ایستگاهی و ماهواره ای شناخته شده اند شامل «دمای طبقات ابر»، «فاز مواد تشکیل دهنده»، «دره ها و پشته های داخل ابر» و «بلندای ابر تا سقف تروپوسفر» هستند. بر پایه چهار ویژگی یاد شده، قرآن کریم از میان همه آفریده‎های روی کره زمین، «کوه» را شبیه ترین پدیده به ابر کومولونیمبوس دانسته است. دانش امروز هواشناسی، پیکره ابر کومولونیمبوس را به سه طبقه شامل سرد در پایین، فراسرد در بالا و بینابین در میانه تقسیم می کند. مطابق این سه طبقه، در دامنه عموم کوه های مرتفع، رودهای جاری (فاز مایع)، در حوالی قله ها، ذخایر برف و یخ (فاز جامد) و در منطقه میانی ترکیبی از دو فاز مایع و جامد یعنی آب و یخ می یابیم. تصاویر تهیه شده از ابرکومولونیمبوس در بالای جو، دره هایی تاریک و عمیق و پشته هایی روشن و برآمده نشان می دهد. در مورد ویژگی چهارم گفتنی است، چنانکه در میان پدیده های سطح زمین هیچیک به بلندای کوه ها نیستند، یافته های هواشناسی نشان می دهد که تنها کومولونیمبوس است که از سطح زمین تا بلندای 12 هزارمتر و بیشتر قد می کشند.