شناسایی مولکولی و بررسی جایگاه تبارزایی ویروس پیسک بادام زمینی در مزارع سویای شمال ایران

ویروس پیسک بادام زمینی (Peanut mottle virus, PeMoV) یک پوتی ویروس است که می تواند علاوه بر بادام زمینی، با سویا و برخی حبوبات دیگر نیز سازگار شود. این ویروس در بادام زمینی و سویا خسارت قابل توجهی ایجاد می کند و از طریق بذرهای آلوده بادام زمینی و شته های ناقل به روش ناپایا به گیاهان سالم بادام زمینی و سویا منتقل می شود. طی فصل زراعی 1399، تعداد 132 نمونه برگی دارای نشانه های مشکوک به ویروس شامل موزاییک، پیسک، بدشکلی، کوتولگی، زردی و چروکیدگی برگ، از مزارع سویا در دو استان مازندران و گلستان جمع آوری و آران ای کل با استفاده از کیت پرومگا استخراج و دی ان ای مکمل ساخته شد. در ادامه، با استفاده از آغازگرهای دژنره مربوط به نواحی ژنومی cylindrical inclusion (CI) و helper component proteinase (HC-Pro) پوتی ویروس ها و جفت آغازگر اختصاصی پروتیین پوششی (coat protein, CP) ویروس پیسک بادام زمینی، قطعاتی به طول 700 و 1450 جفت باز تکثیر شد. توالی یابی سنگر محصول پی سی آر و بلاست نوکلیوتیدی، وجود این ویروس را در سویا تایید نمود. نتیجه به دست آمده نشان داد که ناحیه پروتیین پوششی این جدایه در سطح نوکلیوتیدی، به میزان 56/88 تا 80/95 درصد با توالی های دیگری از PeMoV در GenBank، شباهت دارد. این جدایه، با نام PeMoV-soya و رس شمار MW464637 در GenBank ثبت شد. بررسی روابط تبارزایی با روش حداقل تکامل بر اساس توالی نوکلیوتیدی ناحیه پروتیین پوششی نشان داد که جدایه های مختلف PeMoV در دو گروه تبارزایی قابل تفکیک بوده و جدایه PeMoV-soya در گروه I تبارزایی و در کنار جدایه هایی از کنیا، کره جنوبی و ترکیه قرار گرفت. در جدایه soya نیز مانند سایر جدایه های PeMoV، موتیف DAG در پروتیین پوششی با موتیف DAA جایگزین شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که PeMoV-soya دارای دامنه میزبانی محدودی در میان گیاهان خانواده Fabaceae است.