شروط کاهنده مسئولیت قراردادهای بیمه در حقوق اسلامی

قراردادها از حیث میزان آزادی طرفین عقد در تعیین مفاد و شروط آن ها به دو دسته مذاکره ای و الحاقی تقسیم می شوند. در قسم اول در کمال آزادی هر آنچه که به توافق مشترک طرفین می رسد به عنوان مفاد قرارداد برای آنان الزام آور است لیکن در قرارداد الحاقی طرفین از حیث تعیین مفاد قرارداد در وضعیت برابر قرار ندارند و اصولا طرف دیگر که از قدرت برتر یا انحصاری برخوردار و بعضا به صورت فرم استاندارد در اختیار طرف ضعیف تر قرار داده و او صرفا مختار است به این شرایط ملحق یا از آن صرف نظر کند. عقد بیمه از این نوع عقود می باشد. سوالی که مطرح می شود این است که در این قراردادها آیا آزادی برای طرفین در تعیین شروط قراردادی وجود دارد یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت است با وجود الحاقی بودن عقد، مقدار این آزادی چقدر است و آیا از حیث گنجاندن شروطی همچون کاهنده مسیولیت، طرفین در موقعیت برابر قرار دارند یا خیر؟ مقصود از شروط کاهنده مسیولیت شروطی است که با توافق طرفین میزان مسیولیت یا خسارت ناشی از قرارداد را کاهش داده و متعهد می تواند با وجود تحقق خسارت، میزان کمتری را بپردازد. در این مقاله که با روش تحلیلی و توصیفی انجام شده است؛ با بررسی مقررات حاکم بر قراردادهای بیمه به عنوان یکی از عقود الحاقی به این نتیجه رسیده است که طرفین قرارداد بیمه در تغییر شروط کاهش مسیولیت و سایر مفاد آن از آزادی محدودی برخوردارند و به همین مقدار بیمه گر در موقعیت برتر قرار دارد و در نتیجه برای حمایت از بیمه گذار (طرف ضعیف) مقررات بیمه نیازمند اصلاح است.