نگاهی به ترفند ایهام در مثنوی شیرین وفرهاد سلیمی جرونی

سلیمی جرونی از شاعران مثنوی سرای قرن نهم و از پیروان خوش ذوق نظامی گنجوی است؛ اشعارش سرشار از صنایع معنوی و زیبایی های بدیعی است؛ ایهام ازجمله صنایع معنوی و از ابزار هنجارگریزی در کلام است که سهم به سزایی در تصویرسازی و آرایش کلام سلیمی دارد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی می کوشد به بررسی این شگرد هنری در مثنوی شیرین وفرهاد سلیمی پرداخته و توانایی شاعر را در این زمینه نمودار سازد. نتایج پژوهش نشان می دهد از مجموع 697 مورد از انواع ایهام، ایهام تناسب با 338 مورد و فراوانی 5/48 بیش ترین بسامد را دارد؛ چون شاعر گنجینه لغات و عرصه فراخ تری در اختیار دارد و ذم شبیه به مدح با فراوانی صفر، بسامدی ندارد؛ زیرا این صنعت با روحیه عاشق پیشه سلیمی سازگاری نداشته است. ایهام های وی دلنشین است و با ظرافت و در قالب تصاویر و ساختار نوینی به کار رفته اند. انتخاب واژگان ایهامی در محور هم نشینی و جانشینی بسیار هنرمندانه است به گونه ای که تغییر هر یک از اجزاء ابیات، باعث اختلال در کلام می شود. وی کوشیده است با استفاده از واژگان مربوط به برخی مواد خوشبو، میوه جات، بیماری ها، اصطلاحات تقویمی، نباتات، صفات تفضیل، افعال، حروف اضافه، ضمایر و شکستن پیوند واژگان بسیط در زمینه انواع ایهام، نوآوری کند. به نظر می رسد سلیمی با استفاده آگاهانه از انواع ایهام در کنار صنایعی چون: تشخیص، جناس، تضاد، کنایه، تکرار، حس آمیزی، تشبیه تفضیل و تلمیح این صنعت را در خدمت تصویرسازی و چندمعنایی ساختن کلام، جهت جلب توجه مخاطب قرار داده که این امر به نوبه خود بر مضامین شاعرانه و عاطفی شعر وی تاثیر گذاشته است.