واکنش برخی از شاخص های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام گندم (Triticum aestivum L.) به کاربرد 6-بنزیل آمینوپورین

به منظور بررسی اثر محلول پاشی سیتوکینین بر تبادلات گازی، انتقال مجدد و تخصیص مواد فتوسنتزی ارقام گندم، آزمایشی در شرایط مزرعه اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محلول پاشی 6- بنزیل آمینوپورین در دو سطح، صفر (شاهد) و 50 میکرومولار و شش رقم گندم (آزادی، کرج 3، روشن، فلات، سرداری و یاواروس) بودند که به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که محلول پاشی سیتوکینین سبب افزایش شاخص سطح برگ ارقام مورد مطالعه شد و رقم روشن بالاترین شاخص سطح برگ را دارا بود. سرعت فتوسنتز ارقام مورد بررسی نیز با یکدیگر متفاوت بود و کاربرد سیتوکینین سبب افزایش سرعت فتوسنتز شد. محلول پاشی سیتوکینین انتقال مجدد ارقام فلات، روشن و سرداری را افزایش و رقم آزادی را کاهش داد، ولی بر ارقام کرج 3 و یاواروس اثر معنی داری نداشت. تاثیر سیتوکینین بر تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه، برگ و سنبله در ارقام مورد بررسی بسیار متفاوت بود به طوری که با کاربرد سیتوکینین، تخصیص مواد فتوسنتزی به برگ در رقم فلات کاهش و در سایر ارقام افزایش یافت، اما در مورد سنبله، تخصیص مواد به سنبله در رقم روشن کاهش و در ارقام کرج 3 و سرداری افزایش یافت، در حالی که بر سایر ارقام اثرگذار نبود. در مقابل، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه با محلول پاشی سیتوکینین به میزان 3/3 درصد کاهش یافت و ارقام سرداری، یاواروس و روشن بالاترین درصد تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه را دارا بودند. عملکرد ارقام کرج 3، یاواروس و سرداری با محلول پاشی سیتوکینین افزایش یافت، به طوری که بیش ترین و کم ترین عملکرد دانه در تیمار بدون محلول پاشی به ترتیب در ارقام آزادی (5700 کیلوگرم در هکتار) و روشن (3100 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد، در حالی که در شرایط محلول پاشی سیتوکینین، ارقام یاواروس و روشن به ترتیب با 6300 و 3300 کیلوگرم در هکتار بیش ترین و کم ترین عملکرد دانه را دارا بودند. نتایج نشان داد که تاثیر سیتوکینین بر ارقام مختلف گندم و صفات مختلف، متفاوت بود، اما برای دستیابی به نتایج دقیق تر و اطلاعات کامل تر، پیشنهاد می شود غلظت سیتوکینین داخلی ارقام گندم نیز مورد سنجش قرار گیرد.