بررسی فقه الحدیثی گزارش : «فإذا کانت من الله فیه المشیئه خرج...«با تاکید بر معنای واژه خروج امام مهدی(ع)

در برخی روایات، برای دوره آخرالزمان، تعابیری همسو شده است. گزارش مرحوم صفار و کلینی از آن جمله است که فهم معنای دقیق آن مستلزم توجه به برخی نکات است. بر این اساس در این مقاله به بررسی و تحلیل سندی، لغوی و معانی این گزارش و به طور ویژه معنای لفظ خروج حضرت حجت# با مشیت الهی می‌پردازیم. روایت مذکور با توجه به شرح حال راویان دارای دو طریق سندی موثق یا لااقل حسن است. علاوه بر این، تکرار آن در کتاب‌‌های متقدم و متاخر و عدم مخالفت محتوای آن با قرآن و سنت، اطمینان بر صدور این روایت از امام معصوم^ را تقویت می‌‌کند. مقاله پیش رو با روش توصیفی، تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای سامان یافته است. یافته‌ها نشان می‌دهد ایمه در انتخاب الفاظ و انتقال معنا دقت داشتند. از این رو واژه‌ی به ‌کار رفته در این روایت (خروج) با الفاظ «ظهور و قیام» تفاوت دارد، بدین صورت که ظهور آن حضرت، به‌ خلاف خروج، امری دفعی است. همچنین می‌توان بین ظهور و خروج به ‌عنوان یک امر الهی و قیام به‌ عنوان امر اجتماعی و فرآیند ظهور فرق گذاشت. فرق دیگر این است که واژه خروج به ‌طور خاص با «مشیت الهی» پیوند خورده است؛ یعنی زمان ظهور، به اراده تکوینی خداوند تعیین و تقدیر می‏شود، سپس فرمان ظهور از جانب پروردگار به حضرت حجت صادر می‏گردد که این امر و فرمان الهی، خود، مصداق اراده تشریعی پروردگار است. بر این اساس می‏شود گفت، هم اصل ظهور و هم زمان آن فقط به اراده خداوند واقع می‏شود.