ارزیابی تنوع ژنتیکی در 273 ژنوتیپ گلرنگ جمع آوری شده از مناطق مختلف دنیا

گلرنگ (Carthamus tictorius) یکی از قدیمی ترین گیاهان اهلی شده دنیا است که به طور عمده به عنوان دانه روغنی در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا کشت می شود. با توجه به شرایط اقلیمی دنیا که در آن کمبود آب همواره محدود کننده کشت و کار می باشد، اهمیت گیاهان متحمل به تنش خشکی نظیر گلرنگ بسیار زیاد خواهد بود. بنیان اصلاح ژنتیکی ارقام بر مبنای ایجاد تنوع و استفاده از تنوع ژنتیکی بنا شده است. در این مطالعه به دنبال بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های جمع آوری شده از مناطق مختلف دنیا در راستای شناسایی ژنوتیپ های برتر و شناسایی ارتباط موثر بین صفات خواهیم بود.

این مطالعه با هدف بررسی 273 ژنوتیپ متنوع گلرنگ جمع آوری شده از مناطق مختلف دنیا در قالب طرح آگمنت با پنج شاهد گلدشت، صفه، پرنیان، فرامان و گلمهر که همگی از ارقام معرفی شده گلرنگ می باشند طی سال زراعی 99-98 انجام شد و صفات متنوعی چون عملکرد دانه، ارتفاع بوته، وزن هزاردانه، درصد روغن، تعداد شاخه فرعی، تاریخ گلدهی، قطر غوزه، خارداری و رنگ گل یادداشت گردید.

نتایج نشان دهنده وجود تنوع بالا از نظر همه صفات مورد ارزیابی بود به طوری که ژنوتیپ هایی با بیش از 40 درصد روغن (ژنوتیپ های 190، 226 و 227) و ژنوتیپ های پر بارتر و زودرس تر از شاهدها مشاهده شد. به عنوان مثال کد 187: با 100 روز تا گلدهی، کد 167: با 105 روز تا گلدهی و کد 37: با 106 روز تا گلدهی، نسبت به گلدشت با 113 روز تا گلدهی زودرس تر بودند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد 3 مولفه اول توانستند بیش از 50 درصد از تغییرات را توجیه کنند. مولفه اول 21 درصد، مولفه دوم 18 درصد و مولفه سوم 12 درصد از تغییرات را توجیه کردند. نتایج تجزیه همبستگی جزء نشان داد که ارتباط معنی داری بین بسیاری از صفات وجود دارد که می توان در فرایند اصلاح از آن ها استفاده نمود. از مهمترین آن ها می توان به ارتباط بین رنگ گل و درصد روغن و همچنین ارتباط بین وزن هزار دانه و درصد روغن اشاره کرد.

به طور کلی نتایج نشان داد که تنوع موجود در مواد ژنتیکی گلرنگ می تواند تامین کننده فعالیت های هدفمند اصلاحی باشد.