بررسی و تحلیل شخصیت کوش پیل دندان بر پایه نظریه عقده حقارت آلفرد آدلر

آلفرد آدلر، بنیانگذار مکتب روانشناسی فردی است و این مکتب بر مفاهیمی چون احساس حقارت، عقده حقارت، و سازوکار جبران استوار است. از دیدگاه آدلر، رفتارهای انسان را عوامل اجتماعی تعیین میکنند. این دیدگاه در ادبیات برای بررسی شخصیتهای داستانی به کار رفته است. در این نوشتار به یکی از باارزشترین درونمایه های این دیدگاه بنام «عقده حقارت» در شخصیت «کوش پیل‌دندان» در منظومه حماسی کوشنامه، پرداخته شده است.

روش تحقیق توصیفی –تحلیلی است و روش گردآوری داده های آن کتابخانه ای است.

زشت‌رویی و رهاشدگی از سوی پدر و مادر، از عوامل اصلی به وجود آمدن عقده حقارت در کوش پیل‌دندان بوده است که با تعامل نادرست اطرافیان، عقده حقارت در وی شدت میگیرد و تعادل روانی او را بهم میزند؛ بنابراین هنگامی که نتوانسته از راه های سالم، برای جبران عقده حقارت خویش بهره جوید و توفیقی کسب کند، برای تعادلبخشی روان‌رنجوری خود، به ‌شیوه های ناسالم متوسل میشود.

مکانیسمهای جبران کوش پیل‌دندان در رابطه با عقده حقارت عضوی و طردشدگی عبارتند از: بدرفتاری با دیگران، بدبینی، دروغگویی، مبالغه گویی، شاهدبازی، روی‌آوردن به کامیابیهای فوری، حیله گری، دوگانگی رفتار، زودرنجی و انتقادناپذی، خودکامگی، خودبزرگ‌بینی و خودشیفتگی. مطابق با نظریه آدلر، بروز چنین رفتارهای غیرعادی، فقط میتواند یک عامل واقعی داشته باشد و آن عقده حقارت است که در کوش پیل‌دندان نمود یافته است.