پهنه بندی pH آب های زیرزمینی و تعیین مناطق حساس برای رشد مرکبات و برنج در مازندران

استان مازندران یکی از مهم ترین مناطق در زمینه ی تولید برنج و مرکبات در ایران است که بخشی از باغ ها و مزارع کشاورزی آن با آب های زیرزمینی آبیاری می شوند. با توجه به این امر که pH آب آبیاری تاثیر مهمی در عملکرد محصولات کشاورزی دارد، در این تحقیق، pH آب های زیرزمینی 300 حلقه چاه مربوط به شرکت آب منطقه ای استان مازندران، به صورت مکانی و زمانی در نوار ساحلی استان مازندران به مساحت 8252 کیلومترمربع از ابتدای سال 1391 تا پایان سال 1399، با استفاده از نرم افزار ArcGIS 10.7.1 با روش کریجینگ معمولی (OK) براساس میانگین pH در دوره های شش ماهه پهنه بندی شد. برای شناسایی مناطق با خطرپذیری بیشتر از روش کریجینگ شاخص (IK) استفاده شد. نتایج نشان داد که بهترین نیم تغییرنما برای پارامتر pH مدل Stable و Exponential است. طبقه بندی کلاس ها در روش OK براساس حساسیت مرکبات و برنج تعریف شد. نتایج نشان داد که در روش OK، میانگین درصد مساحت تحت کلاس های طبقه بندی pHهای 8/5>، 2/6-8/5، 8-2/6 و 8< به ترتیب برابر با صفر، 6/0، 5/83 و 9/15 درصد و در روش IK، میانگین درصد مساحت تحت کلاس های طبقه بندی با احتمال خطر آسیب پذیری 20-0، 40-20، 60-40 و 100-60 درصد به ترتیب برابر با 9/94، 8/4، 3/0 و صفر درصد بود. نقشه های حاصل از روش OK نشان دادند که در هیچ منطقه ای pH آب زیرزمینی اسیدی نیست و در کناره های غربی و شرقی استان شرایط قلیایی مشاهده شد. نقشه های حاصل از روش IK نشان دادند که در اکثر مناطق استان مازندران احتمال خطر آسیب پذیری براساس pH آب های زیرزمینی برای باغ های مرکبات و مزارع برنج منطقه مورد مطالعه، در محدوده ی 20-0 درصد قرار دارد و در بخشی های بسیار کمی در قسمت های شرقی استان احتمال خطر به 40-20 درصد می رسد. با توجه به آسیب پذیری مرکبات و گیاه برنج درpHهای بالا در آب آبیاری، توصیه می شود که در دو محدوده ی غربی و شرقی استان برای رشد بهتر گیاه برنج و عدم آسیب پذیری محصول به دلیل کمبود نیتروژن و فسفر، با انجام تحقیقات مزرعه ای کودهای حاوی عناصر مذکور به مزارع افزوده شود.