ذخیره کربن و برخی خصوصیات شیمیایی خاک در آرامگاه های جنگلی و گلاجارهای جنگل های زاگرس شمالی

بخش وسیعی از اکوسیتم های جنگلی کشور، در محدوده خشک و نیمه خشک قرار دارند که یکی از مشکلات اصلی آن، پایین بودن مقدار کربن آلی خاک است. هدف از این تحقیق، بررسی و مقایسه ذخیره کربن خاک و برخی خصوصیات شیمیایی مهم خاک در آرامگاه های جنگلی و گلاجارهای بخشی از جنگل های زاگرس شمالی است تا بتوان، اطلاعات دقیق تری در مورد این خصوصیات پس از گلازنی و استفاده از شاخ و برگ درختان، به دست آورد. برای انجام این پژوهش، سه منطقه ی جنگلی در شهرستان بانه، در دو شرایط دست نخورده (آرامگاه) و بهره برداری شده (گلاجار)، در سه جهت شمالی، شرقی و جنوبی انتخاب شد و سپس در هر یک، شش قطعه نمونه 10 آری به صورت تصادفی انتخاب و در مرکز هر قطعه نمونه از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی متری خاک، نمونه برداری شد. درصد تاج پوشش و لاشبرگ نیز در هر قطعه نمونه تعیین گردید. سپس وزن مخصوص ظاهری و خصوصیات شیمیایی خاک از جمله: کربن آلی خاک، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، هدایت الکتریکی و pH، در آزمایشگاه اندازه گیری شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون فاکتوریل در قالب بلوک های کاملا تصادفی استفاده شد. نتایج نشان داد عمق خاک، اثر معنی داری بر روی تمام مشخصه ها به جز نیتروژن و پتاسیم دارد. جهت دامنه، به جز هدایت الکتریکی و نیتروژن، اثر معنی داری بر روی سایر متغیرها گذاشت، اما مدیریت، اثر معنی داری بر روی تمام مشخصه ها گذاشت. در تمامی مناطق، به استثنای وزن مخصوص ظاهری و pH، سایر موارد بررسی شده از جمله ذخیره کربن آلی خاک، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و هدایت الکتریکی در آرامگاه ها بیشتر از گلاجار و میزان تمام مشخصه ها به جز پتاسیم و pH، در عمق 15-0 سانتی متری بیشتر از عمق 30-15 سانتی متری خاک بود. ذخیره کربن در دامنه شمالی، شرقی و جنوبی به ترتیب 6/72، 2/48 و 45 تن در هکتار بود. در نهایت می توان گفت عواملی از جمله: قطع شاخ و برگ درختان و حذف پوشش درختی و شاخ و برگ آن ها، می تواند باعث تغییر خصوصیات شیمیایی خاک و کاهش معنی دار میزان ذخیره کربن آلی خاک در هر دو عمق مورد بررسی، در توده های جنگلی گردد.