تاثیر تغییر کاربری اراضی بر برخی ویژگی‎های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک

امروزه مناطق گسترده ای از جنگل ها به اراضی کشاورزی تغییر کاربری داده است و تغییر کاربری اراضی از عوامل مهم کاهش -دهنده کیفیت خاک می باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی از جنگل و مرتع به کشاورزی بر برخی از ویژگی های خاک در منطقه سراب بادیه (استان کرمانشاه) است. نمونه برداری در سال 1398 و از نقاط هم شیب و همسان در قالب طرح آشیانه ای صورت گرفت. برای این منظور 4 منطقه در نزدیکی هم که دارای چشم انداز یکسان و شامل 3 کاربری جنگل، مرتع و کشاورزی بودند و همچنین 2 عمق 20-0 و 40-20 سانتی متری در نظر گرفته شدند. از هر عمق در کاربری های مختلف نمونه های مرکب تهیه شد. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، ویژگی های مهم خاک بر اساس روش های استاندارد اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که بر اثر تغییر کاربری اراضی در بین ویژگی های فیزیکی خاک میانگین وزنی قطر خاکدانه ها بیش از سایر ویژگی های فیزیکی خاک تحت تاثیر قرار گرفت به نحوی که با تغییر کاربری از جنگل به کشاورزی در لایه زیرین خاک (20-40 سانتی متری) به میزان 04/51 درصد کاهش یافت. در بین ویژگی های شیمیایی خاک کربن آلی و نیتروژن کل با 95/52 درصد کاهش در لایه سطحی خاک (0-20 سانتی متری)، بیشترین تغییرپذیری را در اثر تغییر کاربری از جنگل به مرتع داشتند. ضریب متابولیکی به تغییر کاربری اراضی حساس بود به نحوی که مقدار آن با تغییر کاربری از جنگل به کشاورزی به میزان 92/92 درصد در لایه زیرین خاک (40-20 سانتی متری) کاهش یافت. این ویژگی ها (میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، کربن آلی، نیتروژن کل و ضریب متابولیکی) به تغییر شرایط مدیریتی در سطح مزرعه حساسیت بالایی دارند بنابراین می توان از این ویژگی ها برای پایش کیفیت خاک استفاده نمود.