ارزیابی کارایی نشانگرهای ISSR و پروتئین های محلول برگ در بررسی تطابق تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های Agropyron elongatum با پراکنش جغرافیایی آنها

فرسایش ژنتیکی آسیب پذیری گیاهان را به تنش های محیطی و زیستی افزایش می دهد. خویشاوندان وحشی گیاهان زراعی به صورت انکار ناپذیری در افزایش غنای خزانه ژنی برای به نژادگران مفید هستند به طوری که با توجه به این تنوع ژنتیکی، پایه و اساس برنامه های به نژادی شکل می گیرد و اصلاح گیاهان با خصوصیات مطلوب فراهم می گردد.

مواد و روش ها:

 کارایی نشانگرهای ISSR و پروتیین های محلول برگ در بررسی تنوع ژنتیکی 12 ژنوتیپ از گونه Agropyron elongatum جمع آوری شده از مناطق مختلف استان کرمانشاه در آزمایشگاه زیست فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه در سال 1399 مورد بررسی قرار گرفت.

یافته ها: 

بر اساس پروتیین های محلول برگ تعداد 14 نوار برای ژنوتیپ ها مشاهده شد، که بیشترین تعداد نوار مربوط به ژنوتیپ های 2G، 5G و 7G با 13 نوار و کمترین تعداد نوار مربوط به 4G با 9 نوار بود. پروتیین های محلول تنوع ژنتیکی بالایی در بین ژنوتیپ های مورد بررسی نشان ندادند و در مجموع 36 درصد از نوارهای حاصل چندشکل بودند. گره بندی ژنوتیپ ها بر اساس پروتیین های محلول نشان داد که ژنوتیپ های 1G، 5G، 12G و 10G در گروه اول، 4G، 3G و 9G در گروه دوم و 6G، 7G، 8G، 2G و 11G در گروه سوم قرار گرفتند. گروه بندی بدست آمده از ژنوتیپ ها با پراکنش جغرافیایی آنها مطابقت نداشت و با توجه به شباهت بالای ژنوتیپ ها، چندشکلی مطلوبی در پروتیین های محلول برگ مشاهده نشد. در مجموع پروتیین های محلول توانایی تفکیک درون گونه ای مناسبی برای گونه ی علف گندمی پابلند نداشتند. بر اساس آغازگرهای ISSR در مجموع تعداد 73 نوار مشاهده شد، که 70 نوار در بین ژنوتیپ ها چندشکل بودند. متوسط درصد چندشکلی در بین ژنوتیپ ها 25/96% بود. کمترین تعداد نوار مربوط به آغازگر IS3 (3 نوار) و بیشترین تعداد نوار مربوط به آغازگر IS5 (10 نوار) بود. آغازگرهای IS3، IS10، IS11، IS13 و IS14 به عنوان آغازگرهای مناسب برای بررسی جمعیت های گونه ی علف گندمی پابلند معرفی شدند. گروه بندی ژنوتیپ ها بر اساس داده های ISSR تا حد بالایی با پراکنش جغرافیایی ژنوتیپ ها تطابق داشت. گروه اول شامل  8G، 9G و 10G بودند که ژنوتیپ های این گروه متعلق به دو شهرستان جوانرود و روانسر بودند. گروه دوم شامل 5G، 6G و 7G بودند. ژنوتیپ های این گروه متعلق به منطقه ی اسلام آباد غرب بودند. گروه سوم 11G و 12G بودند. این گروه نیز از شهرستان هرسین بودند. گروه چهارم شامل 1G، 2G، 3G و 4G بودند ژنوتیپ های این گروه متعلق به شهرستان کرمانشاه بودند. ژنوتیپ های شهرستان های جوانرود و روانسر بیشترین فاصله ی ژنتیکی با دیگر ژنوتیپ ها داشتند و ژنوتیپ های شهرستان هرسین کمترین فاصله ی ژنتیکی را با ژنوتیپ های شهرستان کرمانشاه داشتند. 

نشانگر ISSR کارایی بهتری نسبت به پروتیین های محلول در تعیین تنوع ژنتیکی درون گونه ای ژنوتیپ های مورد بررسی داشت و ژنوتیپ های شهرستان های جوانرود و روانسر (8G، 9G و 10G) بیشترین فاصله ی ژنتیکی را با ژنوتیپ های شهرستان کرمانشاه (1G، 2G، 3G و 4G) داشتند.