مروری بر نقش بازارآب به عنوان رویکردی برای مدیریت منابع با تاکید بر شرایط ایران

افزایش جهانی تقاضای آب در کنار عرضه محدود و در حال کاهش آن، سبب شده تا بحران آب تقریبا تمامی نقاط کره زمین را تهدید کرده و این مسیله را به یکی از بزرگ ترین چالش های قرن حاضر بدل نماید. پیش بینی می شود که در صورت تداوم روند فعلی بهره برداری از این منابع، تا سال 2050 بیش از 21 درصد از جمعیت جهان در معرض تنش آبی شدید قرار گیرند. از این رو، بیش تر کشورها به اتخاذ سیاست های جدید در ارتباط با مدیریت تقاضای آب به جای مدیریت عرضه آب گرایش یافته اند و توسعه سازوکارهای مبتنی بر بازار به عنوان یک روش پایدار، انعطاف پذیر و کارا در مدیریت منابع آب و بازتوزیع آن بین مصارف مختلف، مطرح است. اگرچه نقش موثر بازارهای آب در تقویت استفاده از منابع بسیار محدود آب، افزایش فرصت ها برای بهبود بهره وری و کارایی مصرف آن به خوبی روشن شده است. اما توانایی بازار در تخصیص کارا و بهینه آب در گرو برقراری شرایط خاصی می باشد و بهره گیری از این روش در ایران مستلزم شناخت بسترهای لازم برای تشکیل یک بازار آب و هم چنین پیامدهای اقتصادی آن می باشد. مقاله حاضر با رویکرد مروری- تحلیلی ضمن معرفی رویکرد جدید مدیریت آب مبتنی بر طرف تقاضا، به تبیین مبانی نظری بازار آب، مفاهیم و ویژگی های آن پرداخته و با تشریح الزامات پیاده سازی آن در عمل، تجربیات گذشته بازار آب در ایران و جهان را مورد واکاوی قرار داده و مزایا و چالش های آن را به تصویر می کشد و بر این اساس پیشنهادها و راه حل هایی برای اصلاح با تاکید بر شرایط اقتصادی، اجتماعی و حقوقی حاکم بر مدیریت منابع آب کشور ارایه می کند.