اثر اصلاح کننده های مختلف بر برخی ویژگی های شیمیایی خاک آبیاری شده با پساب صنعتی

سابقه و هدف:

 رشد شدید جمعیت جهان در چند دهه اخیر باعث بروز مشکلاتی از نظر تامین آب و منابع کشاورزی شده است. محدودیت منابع آب یکی از مهم ترین مشکلات موجود در بخش کشاورزی است. استفاده از پساب فاضلاب تصفیه شده شهری و صنعتی با در نظر گرفتن مسایل جانبی و کاهش بار آلودگی آن از طریق افزودن اصلاح کننده ها به خاک، شاید بتواند نیاز آبی و غذایی گیاه را تامین نماید. بنابراین هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر اصلاح کننده های مختلف بر ویژگی های خاک آبیاری شده با پساب صنعتی شهرک صنعتی بوعلی استان همدان بود.

برای انجام این مطالعه پساب تصفیه شده در فصل تابستان از شهرک صنعتی بوعلی استان همدان تامین شد. آزمایش گلخانه ای در دانشگاه بو علی سینا همدان با استفاده از خاک لومی آبیاری شده با پساب در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و با 3 تکرار انجام شد. در این مطالعه از 9 تیمار شامل اسید سیتریک، کمپوست، کود دامی، گچ، تیمارهای ترکیبی (گچ+کود دامی، گچ+کمپوست، اسید سیتریک+کود دامی، اسید سیتریک+کمپوست) و شاهد و در مجموع 27 نمونه استفاده شد. ویژگی های خاک قبل و بعد از اعمال تیمارهای اندازه گیری شد. این ویژگی ها شامل pH، قابلیت هدایت الکتریکی، ظرفیت تبادل کاتیونی، ماده آلی، فسفر کل و فسفر فراهم، عناصر کم مصرف روی، مس، آهن و منگنز و غلظت فلزات سرب، نیکل و کادمیوم اندازه گیری شد.

نتایج نشان داد که پساب مورد مطالعه جزء آب های نامناسب با سدیم زیاد است که استفاده از اصلاح کننده های مختلف مانند کمپوست، کود دامی و اسید سیتریک در خاک تحت آبیاری با پساب می تواند شوری خاک را به صورت معنی داری کاهش دهد (از 53/2 در تیمار شاهد به 16/2 در تیمار کمپوست). اثر اصلاح کننده های مورد استفاده بر برخی ویژگی های شیمیایی نشان داد که کاربرد اصلاح -کننده های مختلف در خاک تحت آبیاری با پساب، سبب تغییرات معنی دار pH، قابلیت هدایت الکتریکی، ظرفیت تبادل کاتیونی، ماده آلی، کربنات کلسیم معادل، کاتیون های کلسیم، منیزیم و سدیم، فسفر کل و فسفر فراهم خاک شد. کمترین مقدار مس کل در تیمار شاهد با میانگین 84/13میلی گرم در کیلوگرم و بیشترین مقدار آن در تیمار ترکیبی 50% گچ + 50% کمپوست با میانگین 93/14 میلی گرم در کیلوگرم به دست آمد.

نتایج تجزیه خاک نشان داد که غلظت کل و فراهم عناصر سنگین سرب، نیکل و کادمیوم در خاک های تیمار شده با اصلاح -کننده های مختلف در بیشتر تیمارها بیشتر از غلظت این عناصر در خاک شاهد بود، ولی مقادیر اندازه گیری شده عناصر از مقادیر موجود آنها در خاک کمتر بود و از این لحاظ تاثیر سویی بر خاک نداشتند. همچنین از نظر سایر ویژگی های مانند شوری نیز مشکلی ایجاد نشده است. به طور کلی نتایج نشان داد که استفاده ترکیبی از اصلاح کننده ها نتایج بهتری نسبت به استفاده تکی دارد.