زمین شیمی سنگ کل و شیمی کانی های سنگ‏ های آذرین درونی حد واسط در ضلع شمالی رودخانه شاهرود حوالی زردکوه در استان گیلان، ایران

محدوده مورد بررسی ضلع شمالی رودخانه شاهرود در ناحیه زردکوه در شمال ایران جای دارد و بخشی از رشته کوه البرز به شمار می رود. واحد های سنگی رخنمون یافته در این منطقه بیشتر سنگ‏ های آتشفشانی ایوسن (گدازه و سنگ های آذرآواری سازند کرج) هستند که به طور محلی توده‏ های آذرین درونی آنها را قطع کرده‏ اند. از آنجایی که این توده‏ های آذرین درونی توالی فازهای 1 و 2 پالیوژن با سن ایوسن میانی- الیگوسن زیرین را قطع کرده‏ اند پس سن آنها پس از الیگوسن زیرین است. از دیدگاه سنگ‏ شناسی، توده‏ های یادشده از نوع میکرودیوریت، مونزونیت و مونزودیوریت هستند. میکرودیوریت و مونزونیت‏ ها بیشتر بافت پورفیرویید با خمیره نسبتا دانه ریز نشان می دهند و مونزودیوریت‏ ها بافت گرانولار و اینترگرانولار دارند. برپایه دماسنجی و دمافشارسنجی کانی ها در توده‏ های آذرین درونی ضلع شمالی رودخانه شاهرود، دمای پیدایش کلینوپیروکسن‏ ها برابربا 1140 تا 1210 درجه سانتیگراد، بیوتیت‏ ها برابربا 750 تا 800 درجه سانتیگراد و فشار تبلور کلینوپیروکسن‏ ها غالبا برابربا 6 تا 8 کیلوبار به دست آمد. برپایه ترکیب شیمیایی سنگ کل و شیمی کلینوپیروکسن‏ ها و بیوتیت‏ ها، این توده های آذرین درونی سرشت کالک‏ آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی دارند و از دیدگاه جایگاه زمین‏ ساختی، در گستره پهنه‏ های فرورانش حاشیه فعال قاره ای جای می‏ گیرند. برپایه نمودار تغییرات نسبت‏ های عنصرهای کمیاب Sm/Yb دربرابر La/Yb، ماگمای مادر سنگ‏ های منطقه از خاستگاه پریدوتیتی گارنت‏ و اسپینل‏ داری (گارنت- اسپینل پریدوتیت) در ژرفای 100 تا 110 کیلومتری سرچشمه گرفته‏ است که دچار 10 تا 20 درصد ذوب بخشی شده‏ است.