تحلیلی بر کارت پستال های عصر قاجار به مثابه عرصه نمایش تصاویر عکاسی

عکاسی در سال 1842م./ 1258ق. حدودا، سه سال بعد از اعلام رسمی اختراع عکاسی در جهان، وارد ایران شد. هرچند با اندکی تاخیر، از حدود سال 1858م./ 1275ق.، با آغاز آموزش نظام مند عکاسی در دربار می توان شاهد رونق عکاسی در بین اشراف و اندک طبقه مرفه جامعه بود. اما سال های بسیار طی شد، تا این پدیده وارد فرهنگ تصویری و زندگی عموم جامعه دوران قاجار شود. دلایل مختلفی بر فرازها و فرودهای جریان توسعه و عمومی شدن عکاسی در این دوران تاثیر گذار بوده؛ اما یکی از مهم ترین آن ها ورود کارت پستال های عکاسی به ایران بوده است. برای درک بهتر جایگاه بی بدیل کارت پستال های عصر قاجار در جریان دموکراتیزه کردن تصویر عکاسی در ایران، لازم است تاریخ تحولات اجتماعی عصر قاجار، عکاسی و چگونگی تعامل آن با وقایع جنبش مشروطیت مورد پژوهش قرار گیرد. این پژوهش سعی بر آن دارد تا با بهره مندی از روش تاریخی و رویکرد توصیفی تحلیلی و با کاربرد نظریه تاریخ اجتماعی به بررسی جایگاه کارت پستال های عکاسی دوران قاجار بپردازد. این مقاله ابتدا، به توصیف سرآغاز ورود کارت پستال ها به ایران و در ادامه، به بررسی انواع کارت پستال و دسته بندی های محتوایی، بصری و هدف تولید آن ها می پردازد. نتایج این پژوهش نمایان گر آن است که، کارت پستال ها نه تنها عکس و عکاسی را در ایران عمومی کردند، بلکه با تبدیل آن ها به یک بیانیه سیاسی اجتماعی و مذهبی، به عکس ها ارزشی برای دیده شدن، دست به دست شدن و خرید و فروش شدن توسط مردم و ورود به فرهنگ تصویری جامعه ایرانی اعطا نمودند.