گونه شناسی مطالعات عاشورا در یکصد سال اخیر در حوزه علمیه قم*

اهمیت رخداد عاشورا و اهتمام مورخان به ثبت آن از سده‌های نخست هجری به بعد، سبب شد تا سیر گسترده‌ای از مطالعات در این‌باره شکل بگیرد. این سیر در ادامه و در یکصد سال اخیر با محوریت حوزه علمیه قم و با تغییر روش‌های گذشته ادامه یافت. مطالعات صورت‌گرفته در این دوره متاثر از جریان‌های سیاسی و اجتماعی عصر پهلوی، همچون تحرکات انقلابی و فعالیت جریان‌های فکری سنتی‌اندیش، نواندیش و دگراندیش دینی و در جهت مقابله با برخی خرافات بوده است. این نوشتار با استفاده از روش «گونه‌شناسی مطالعات عاشورا» می‌کوشد تا با دسته‌بندی جریان‌های موثر، بیان کند که این مطالعات برخلاف رویکرد واقعه‌نگاری گذشته که تا عصر قاجار ادامه یافت، با اثرپذیری از جریان‌های پیش‌گفته و تبیین اهداف و تحلیل زمینه‌ها و پیامدهای عاشورا، نقشی اساسی در ایجاد رویکردی تبیینی و تحلیلی و ایجاد سیری تکاملی در این حوزه مطالعاتی داشته است.