خوانش شلینگ از مسئله همه خداانگاری بر مبنای اصل «این همانی»

پژوهش های فلسفی در باب ذات آزادی انسان [1] (1809)، که به رساله آزادی [2] نامبردار است، تلاش شلینگ برای بنیان گذاری نظام آزادی است. دغدغه اصلی شلینگ در این رساله رفع تقابل آزادی و ضرورت است، تقابلی که به نظر او مدار و محور فلسفه است. اصلی که در جستجوی بنیادی برای شکل گیری نظام و راه حلی برای سازگاری نظام و آزادی به آن تمسک می جوید «این همانی» به معنای صحیح آن است که در همه خداانگاری به مثابه تنها نظام ممکن عقل ممکن می گردد. او با طرح و رد تعابیر ممکن و البته جبرگرایانه از همه خداانگاری به ویژه در نظام اسپینوزا و لایب نیتس، نه تنها به تصحیح آنها می پردازد، بلکه نشان می دهد که منجرشدن نظام همه خداانگاری به جبرگرایی نتیجه فهم نادرست هستی شناختی و سوءفهم های حاصل از آن است. به دیگر سخن، زمینه نادرستی که ریشه چنین سوءفهم هایی شده، سوءتفسیر در معنای واقعی «است» و نقش رابط در گزاره است. در این پژوهش نشان داده می شود که بنابر نظر شلینگ چگونه سوءتفسیر از این اصل، امکان ناسازگاری نظام و آزادی را در تعریف های مختلف از همه خداانگاری فراهم می آورد و تفسیر شلینگ از ضرورت توجه به «است» چگونه راه به پرسش هستی شناختی از معنا و حقیقت هستی در اندیشه ایدیالیسم آلمانی می برد. خوانش انتقادی تلاش شلینگ برای رفع سوءتفسیرهای ممکن از این همانی، با اولویت مسایل هستی شناختی در موضوعات الهیاتی همچون همه خداانگاری و تبیین اصل اساسی واحدی برای برپایی یک نظام به مثابه ساختار نظام مند هستی معنا می یابد.