تعیین عوامل موثر بر دوره زمانی فنولوژی جو دیم در اقلیم نیمه خشک بر پایه تحلیل مولفه های اصلی

در اقلیم های خشک و نیمه خشک، که به دلیل مشکل کم آبی کشت دیم با چالش هایی مواجه است؛ لازم است به طور ویژه عوامل موثر بر رشد بررسی شود. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نقش عوامل موثر بر طول دوره زمانی مراحل مختلف فنولوژیک جو دیم در یک منطقه با اقلیم نیمه خشک انجام شد. برای این منظور، مدت زمان مراحل مختلف فنولوژیک پنج دوره مختلف رشد جو دیم از قبیل: کاشت-سبزشدن، سبزشدن-پنجه زنی، پنجه زنی-ساقه دهی، ساقه دهی-گل دهی و گل دهی-رسیدن کامل در ایستگاه سرارود کرمانشاه طی دوره 1379 تا 1394 استخراج شد. با محاسبه 12 متغیر مختلف برای هر کدام از این دوره ها، متغیرهایی که دارای تاثیر معنی دار بر روی طول هر کدام از این دوره ها بودند شناسایی شد. برای ارزیابی تاثیر آنها بر طول هر کدام از مراحل فنولوژیک از روش تجزیه مولفه های اصلی  استفاده شد. یافته ها نشان داد که از بین متغیرهای انتخاب شده در پژوهش حاضر، متغیرهای مبتنی بر درجه روز رشد شامل شاخص های GDD و PTU و متغیرهای مبتنی بر تابش جذب شده از جمله تابش خالص و میانگین شبانه روزی دمای سطح خاک دارای بیشترین تاثیر بر طول مراحل مختلف رشد جو دیم دارند. متغیرهای مبتنی بر تبخیر-تعرق، تامین رطوبت خاک و متغیر تکمیلی بر روی طول دو مرحله از رشد تاثیرگذار بودند. بیشترین مقدار تغییرپذیری طول دوره های مختلف رشد که در قالب روش تجزیه مولفه های اصلی توجیه شده بود، برای دوره کاشت-سبزشدن به دست آمد. یافته های کلی نشان داد که روش تجزیه مولفه های اصلی در کنار قابلیت زیادی که برای شناسایی عوامل موثر بر طول مراحل مختلف فنولوژیک دارد، به خوبی قادر به سامان دهی اثر متقابل بین این عوامل نیز است.