بررسی نمایش کشورها در کتب درسی دوره متوسطه دوم ایران بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان وندایک

پژوهش حاضر از نظر ماهیت از نوع تحقیقات کیفی مبتنی بر تحلیل گفتمان است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتب دوره متوسطه دوم و شیوه نمونه گیری هدفمند بود . روش جمع آوری داده ها ، اسنادی (ازطریق بررسی منابع اولیه و منابع ثانویه) و روش تجزیه و تحلیل داده ها تحلیل گفتمان وندایک می باشد. یافته های پژوهش مبین آن است که مولفان با اگاهی از شیوه های بازتولید قدرت در گفتمان و با برجسته سازی هویت "خود " فرایند تولید و درک گفتمان ایدیولوژیک را به صورت متوالی عملی می کنند و از طریق این ساختار زبانی بر اذهان مخاطبان سلطه می یابند. دیگر یافته پژوهش آشکار ساخت مولفان با استفاده از واژه ها ، جملات ، و پاراگراف های متعدد همه وجوه منفی "دیگری" را برجسته می سازند . هم چنین آنان در راستای در هم شکستن وجهه " دیگری " نزد فراگیران جوان تلاش می کنند معایبی را که کشورهای استعمارگر سابق مخفی ساخته یا کشورهای مستعمره قبلی از آن بی خبر هستند ، برملا سازند. دیگر یافته پژوهش اینکه بندرت می توان صفت مثبتی برای مردمان یک کشور در کتب منتخب پیدا نمود مگر اینکه کشور مذکور دارای سابقه مبارزه ، جنگ ، سلطه و مستعمره گی در رابطه با یکی از کشورهای غربی باشد. یافته جالب توجه دیگر اینکه به سختی می توان واژه ای در ستایش پیشرفت های صنعتی ، تکنولوژیکی ، اجتماعی ، یا علمی یک کشور در کتب درسی منتخب پیدا کرد. با توجه به یافته های پژوهش به برنامه ریزان درسی و مولفان کتب مدارس در ایران تغییر اساسی در محتوی کتاب های درسی - با عنایت به مدنظر قرار دادن تحولات جهانی و در راستای افزایش برجسته سازی ویژگی های مثبت "دیگری" و کاهش نگاه منفی به سایر فرهنگ ها ، جوامع و کشورها - پیشنهاد می گردد.