تبیین تاثیر فعالیت های بهره برداری و اکتشاف بر عملکرد از طریق نوآوری محصول و خدمات در شرکت های تولیدی

در سازمان های امروزی، ترکیب محصولات با خدمات یکپارچه نیاز به قابلیت های دوسوتوانی دارد، زیرا شرکت ها باید قادر باشند نه تنها قابلیت های اکتشاف و بهره برداری، بلکه ظرفیت تغییر فرآیند نوآوری را با انجام فعالیت های تحقیق و توسعه همزمان با ارایه خدمات داشته باشند. بنابراین یک سازمان برای بقا، رشد، بهبود عملکرد، نوآوری محصول- خدمات و امکان رقابت پذیری در محیط پویای امروزی نیازمند دوسوتوانی استراتژیک (شامل دو بعد بهره برداری و اکتشاف) و در نتیجه افزایش کارایی و بهره وری شرکت ها است. برای به حداکثر رساندن عملکرد شرکت، نوآوری محصول-خدمات باید از طریق یک مسیر متوالی بهره برداری- اکتشاف توسعه یابد.

به این منظور ابتدا با مرور ادبیات، مدل مفهومی پژوهش استخراج شد؛ جامعه آماری پژوهش شرکت های صنعتی شهر اصفهان است که در مجموع 2480 شرکت می باشند. با توجه به مشخص و محدود بودن حجم جامعه اماری، برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران برای جامعه محدود استفاده شد و 333 شرکت با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه است که مدیران عامل شرکت های انتخاب شده به عنوان نمونه، تکمیل کرده اند. روایی این پرسش نامه ها با استفاده از نظرات استادان و خبرگان مورد بررسی و تایید گردید و پایایی آن با استفاده از روش ضریب آلفای کرونباخ به میزان 941/0 مورد تایید قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش تحلیل مسیر و از نرم افزار های MPLUS و AMOS  استفاده شد.

بر اساس مدل پژوهش نتایج تجزیه و تحلیل داده ها حاکی از وجود تاثیر مثبت و معنادار بهره برداری و اکتشاف بر عملکرد از طریق نوآوری محصول و خدمات و نقش میانجی اکتشاف در تاثیر بهره برداری بر عملکرد است. به این معنا زمانی که فعالیت های نوآوری شرکت به اندازه کافی مورد بهره برداری قرار بگیرد، به کارآیی می رسند.

نتایج پژوهش نشان داد که یک مسیر متوالی بهینه در نوآوری محصول و خدمات و مسیر بهره برداری-اکتشاف وجود دارد و مسیر رسیدن به نوآوری محصول و خدمات سودآور با بهره برداری از منابع و قابلیت های موجود شرکت آغاز می شود و با اکتشاف برای تعیین و توسعه کاربردهای فناورانه مناسب دنبال می شود.