ارزیابی شاخص های تحمل و حساسیت به تنش و تغییرات GDD در ارقام برنج در واکنش به تنش گرما ناشی از تاریخ کاشت

با هدف ارزیابی شاخص های تحمل و حساسیت به تنش گیاه برنج در واکنش به تنش گرما، آزمایشی با دو عامل تاریخ کاشت و رقم به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال 1396 و 1397 در جنوب استان خوزستان اجرا گردید. به منظور اعمال تنش درجه حرارت بالا (تنش گرمایی) در شرایط مزرعه ای سه تاریخ کاشت 15 اردیبهشت، 5 خرداد و 25 خرداد به عنوان کرت های اصلی انتخاب گردیدند. در هر تاریخ کاشت 7 رقم برنج شامل رقم عنبوری، چمپا، دانیال، گرده، حمر و هویزه (ارقام بومی) و رقم N22 (رقم شاهد بین المللی) به عنوان کرت های فرعی کشت گردیدند. شاخص های تحمل به تنش شامل GWHSI SSI,STI,TOL بود. نتایج  نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در تاریخ کاشت 5 خرداد با عملکرد 5737 کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به تاریخ کاشت اول، 41.7 درصد بیشتر بود. بالاترین عملکرد دانه مربوط به رقم هویزه با میانگین 5606 کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به ارقام چمپا و عنبوری به ترتیب 34.3 و 29.6 درصد بیشتر بود. در ارزیابی شاخص های تحمل به تنش، رقم N22 و هویزه دارای بالاترین میزان SSI و HTI، ارقام حمر و هویزه بالاترین STI و ارقام N22 و حمر کمترین TOL را نشان دادند. کمترین میانگین شاخص تحمل (SSI) در رقم هویزه و پس از آن در رقم حمر و N22 حاصل گردید. کمترین قدرت تحمل تنش گرما نیز در رقم چمپا مشاهده شد. بالاترین شاخص STI و کمترین شاخص TOL در ارقام حمر، N22 و هویزه به دست آمد. کمترین میزان GDD در هر سه تاریخ کاشت در رقم هویزه و بیشترین آن در ارقام حساس به تنش گرما (عنبوری و چمپا) اختصاص داشت. به طورکلی رقم N22، دانیال و ارقام محلی هویزه و حمر متحمل به گرما و رقم گرده رامهرمز و ارقام بومی عنبوری و چمپا حساس به گرما شناخته شدند.