جوانه زنی و ضرایب حیات بذر باقلا (Vicia faba) در پاسخ به شرایط مختلف انبارداری

حبوبات از منابع مهم غذایی سرشار از پروتیین و یکی از اجزاء اصلی در تناوب زراعی است که در سال های اخیر، به عنوان یکی از گزینه های عمده تحقیقات گیاهی به شمار می آید. قابلیت انبارداری بذر یکی از صفات مهم در اصلاح حبوبات می باشد. دما، محتوی رطوبت بذر و طول دوره انبارداری از مهم ترین عوامل موثر بر کیفیت بذر در مدت انبارداری هستند. شرایط نامساعد انبارداری منجر به زوال و کاهش کیفیت بذرها طی نگهداری می شود که به شدت تحت تاثیر شرایط محیطی انبارداری قرار می گیرد.

مواد و روش ها: 

این پژوهش در آزمایشگاه فناوری بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1393 به صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی، با پنج تکرار 20 بذری اجرا شد. بذرها با محتوی رطوبت در 5 سطح 6، 10، 14، 18 و 22 درصد و دما در 4 سطح 15، 25، 35 و 45 درجه سلسیوس به مدت 9 ماه (صفر، 30، 60، 90، 120، 150، 180، 210، 240 و 270 روز) نگهداری شدند. پس از هر بار نمونه گیری در پایان هر ماه انبارداری، آزمون جوانه زنی استاندارد درون ژرمیناتور با دمای 25 درجه سلسیوس به مدت 10 روز و به روش کاغذ آکاردیونی انجام شد. همچنین آزمون هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از بذرهای خیسانده شده به مدت 24 ساعت در دمای 20 درجه سلسیوس درون ژرمیناتور نیز در چهار تکرار انجام گرفت. برخی صفات جوانه زنی و هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از بذر طبق روش های استاندارد اندازه گیری شدند.

یافته ها:

 نتایج نشان داد، اثر سه گانه دمای انبارداری، محتوی رطوبت بذر و طول دوره انبارداری بر شاخص های جوانه زنی و هدایت الکتریکی بذر باقلا در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. روند جوانه زنی طی انبارداری در دمای 15 درجه سلسیوس و محتوی رطوبت بذر 6 درصد پس از 270 روز انبارداری از 94 درصد به 81 درصد کاهش یافت. به طوری که در شرایط رطوبتی مشابه با افزایش دما از 15 به 45 درجه سلسیوس پس از 270 روز انبارداری، جوانه زنی به 35 درصد کاهش یافت. با گذشت زمان انبارداری، هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از بذر افزایش یافت و در دماهای بالا این افزایش بیشتر بود. ضریب های حیات بذر باقلا نیز پس از 9 ماه انبارداری با استفاده از معادله قابلیت حیات بذر محاسبه شد که KE،CW ، CH  و CQ به ترتیب 39697/5-، 13041/2، 03201/0 و 000017/0 محاسبه گردید.

نتیجه گیری:

 نتایج کلی آزمایش نشان داد که با افزایش دما و رطوبت بذر در مدت انبارداری هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از بذر افزایش داشت که این مسیله منجر به کاهش درصد زنده مانی بذر شد. دمای 15 درجه سلسیوس و محتوای رطوبت بذر 6 درصد نسبت به تمامی دما و رطوبت ها شرایط مناسب تری را برای زنده مانی بذرها در طول دوره 9 ماهه انبارداری داشتند به طوری که دارای کمترین هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از بذر و در نهایت سرعت زوال بودند.