اولین مطالعه ی درون شیشه ای شکست خواب بذر در جمعیت های گل راعی (Hypericum perforatum) ایران با منشا جغرافیایی مختلف

گل راعی یا هوفاریقون یکی از گیاهان دارویی شگفت انگیز و مورد توجه در سراسر دنیا است که امروزه به عنوان یک درمان قطعی برای افسردگی شناخته می شود. با این حال وجود خواب و جوانه زنی اندک بذرها مانع پیشرفت برنامه های به نژادی در مورد آن می گردد. با وجود غنای ذخیره ژنتیکی گل راعی در کشور تنها چند مورد مطالعه در خصوص تکثیر و نگهداری آن گزارش شده است که در اغلب آنها به منشاء جغرافیایی بذر و یا ریزنمونه ها اشاره نشده است. لذا این مطالعه با هدف بررسی تکثیر گیاه از بذرهای هشت جمعیت گل راعی متعلق به مناطق مختلف کشور، تحت شرایط درون شیشه ای با توجه به وجود پدیده ی خواب در بذر، صورت گرفت.

مواد و روش ها: 

به دنبال جمع آوری بذر جمعیت های گل راعی از هشت منطقه مختلف جغرافیایی کشور (چالوس، فریدون کنار، رامیان، پرور، زنجان، سقز، مشکین شهر، پرسک)، تلاش شد تا با استفاده از محیط کشت موراشیگ- اسکوگ در سه شکل مختلف (ترکیب رایج به عنوان شاهد، ترکیب رایج غنی شده با هورمون اسید جیبرلیک و یک ترکیب تغییر یافته از آن) تاثیر نوع محیط غذایی و محل جمع آوری بذر بر میزان جوانه زنی بذر این جمعیت ها بررسی گردد.

یافته ها: 

نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل محل رویش گیاه مادری و نوع محیط کشت، بر جوانه زنی بذرها تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد داشتند. علاوه بر این، اثر تغییر نوع محیط کشت بر جوانه زنی بذر همه مناطق به جز مشکین شهر در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. به عبارتی، بذرهای جمع آوری شده از مشکین شهر به سادگی و به شکل قابل توجهی در محیط درون شیشه ای جوانه زدند (به طور متوسط 3/97 درصد) و تغییر ترکیب محیط کشت یا استفاده از هورمون اسید جیبرلیک، برای شکست خواب آنها ضرورتی نداشت. بذرهای جمع آوری شده از چالوس و پرسک در محیط کشت شاهد، کمترین جوانه زنی را داشتند (به طور متوسط 3/22 درصد). بذرهای منطقه چالوس و سقز در محیط دارای اسید جیبرلیک نسبت به شاهد و ترکیب تغییریافته، جوانه زنی بهتری داشتند (به ترتیب 88 و 65 درصد). اما کمتر از نیمی از بذرهای منطقه پرور در محیط غنی شده با اسید جیبرلیک نسبت به شاهد، جوانه زدند. کشت بذرهای فریدونکنار در محیط کشت رایج نیز به ترتیب با اطمینان 95 و 99 درصد بهتر از کاربرد اسید جیبرلیک و تغییر ترکیب محیط کشت بود.

نتیجه گیری:

 تفاوت مشاهده شده برای درصد جوانه زنی در جمعیت های بومی ایرانی گل راعی، تحت شرایط درون شیشه ای قابل توجه و تنوع جمعیت های کشور از این نظر تفاوت قابل توجهی را نشان داد. به علاوه، واکنش بذر جمعیت مناطق مختلف نسبت به تغییر محیط کشت بسیار متغیر و در موارد مختلف متفاوت بود. این مساله نشان دهنده ی تاثیر قابل توجه محل رویش گیاه مادری بر خصوصیات بذرهای نسل بعد و به ویژه نحوه ی جوانه زنی آنها است. لذا توجه به منشاء جغرفیایی بذرها در مطالعات از اهمیت بالایی برخودار بوده و قابل بررسی است.