پاسخ خفتگی و جوانه زنی بذر باریجه (Ferula gummosa) تحت پیش تیمارهای مختلف هورمونی و سرمادهی مرطوب

باریجه یکی از مهم ترین گیاهان دارویی بومی ایران است که استفاده از فراورده ها و مشتقات آن در صنایع مختلف رواج فراوان یافته است. به همین دلیل برداشت بی رویه این گونه گیاهی از رویشگاه های طبیعی گسترش یافته و باعث شده در فهرست گونه های گیاهی درخطر انقراض قرار بگیرد. عدم وجود اطلاعات کافی در خصوص رفتار جوانه زنی و روش های شکست خفتگی بذرهای باریجه سبب شده است محققان علوم بذر توجه کمتری به این گونه گیاهی داشته باشند. ازاین رو، این مطالعه به منظور بررسی تاثیر تیمارهای مختلف بر رفع خفتگی بذرهای باریجه طراحی و اجرا شد.

مواد و روش ها: 

در این مطالعه از بذرهای دو جمعیت باریجه جمع آوری شده از مراتع شهرستان بویراحمد و همچنین بذرهای تهیه شده از شرکت پاکان بذر اصفهان استفاده شد. بذرهای باریجه به مدت 120 روز در معرض تیمار سرمادهی مرطوب و قابلیت جوانه زنی و رفع خفتگی بذرها مطالعه شد. همچنین به منظور ارزیابی جنبه کاربردی این تیمار تاثیر خشک کردن بذرها بر قابلیت جوانه زنی، پس از دریافت تیمار سرمادهی نیز مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه تاثیر پیش تیمارهای مختلف هورمونی شامل اسید جیبرلیک و سیتوکین ها (کینیتین و 6-بنزیل آمینوپورین) در غلظت های مختلف بر رفتار جوانه زنی و خفتگی بذرها بررسی شد و تاثیر این تیمارها در توانایی رفع خفتگی بذرها مورد ارزیابی قرار گرفت.

یافته ها:

 نتایج نشان داد رفتار جوانه زنی و خفتگی بذرهای دو جمعیت باهم متفاوت بوده و تاثیر تیمارهای مختلف بر قابلیت جوانه زنی بذرها نیز متفاوت بود. در هردو جمعیت سرمادهی بذرها تا 60 روز موجب افزایش قابلیت جوانه زنی و پس از آن با افزایش دوره سرمادهی جوانه زنی بذرها کاهش یافت. همچنین مشخص شد خشک کردن بذرها پس از سرمادهی موجب کاهش جوانه زنی بذرها می گردد. با بررسی علت این موضوع مشخص شد، مهم ترین دلیل کاهش قابلیت جوانه زنی بذرها در دوره های بلندمدت سرمادهی جوانه زدن بذرها در بستر سرمادهی و به عبارتی تفاوت در سطوح خفتگی بذرها در دوره های مختلف سرمادهی مرطوب بود. غلظت های مختلف اسید جیبرلیک و سیتوکینین ها نیز به طور معنی داری موجب بهبود رفتار جوانه زنی بذرها و رفع خفتگی در هر دو جمعیت باریجه شد.

نتیجه گیری:

 نتایج این مطالعه بیانگر وجود سطوح متفاوت از خفتگی بذر در جمعیت های مختلف باریجه بود. همچنین مشخص شد تیمار سرمادهی و پیش تیمار بذرها با استفاده از اسید جیبرلیک و پیش تیمارهای هورمونی به ویژه سیتوکینین ها می تواند به طور قابل توجهی در رفع خفتگی بذرها موثر واقع شود. همچنین با توجه به تاثیر تیمارهای مختلف نتیجه گیری شد که خفتگی در بذرهای باریجه از نوع خفتگی مورفوفیزیولوژیک نیمه عمیق و عمیق می باشد.