برآورد تغییرات مکانی و زمانی رطوبت خاک در حوضه آبخیز مرغاب با استفاده از SWAT

تهیه نقشه یکپارچه رطوبت خاک با وضوح مکانی بالا و کیفیت مناسب اهمیت زیادی در مدیریت اراضی دارد. با توجه به کمبود ایستگاه های پایش در حوزه های آبخیز به ویژه در مناطق کوهستانی، مطالعات میدانی پایش رطوبت خاک فرآیندی زمان بر، پرهزینه و با خطا است. جهت دستیابی به روشی مناسب برای شبیه سازی مکانی و زمانی رطوبت خاک در حوضه آبریز مرغاب استان خوزستان با مساحت 690 کیلومترمربع، از مدل SWAT استفاده شد. از داده های هواشناسی روزانه ایستگاه باران سنجی بارانگرد و سینوپتیک ایذه و نقشه های خاک، کاربری اراضی و رقومی ارتفاع به عنوان ورودی مدل استفاده شد. جهت تحلیل حساسیت، واسنجی، عدم قطعیت و اعتبار سنجی مدل از برنامهSUFI-2  و آمار رواناب ایستگاه هیدرومتری جلوگیر- مرغاب استفاده گردید. سال های 2019 -2003 میلادی برای واسنجی و سال های 2002-1995 میلادی برای اعتبار سنجی مدل با سه سال دست گرمی 1994-1992 به کار گرفته شد. برای تعیین نکویی برازش مدل در شبیه سازی رواناب از ضرایب نش ساتکلیف (NSE) و ضریب تبیین (R2)، برای تعیین درجه عدم قطعیت از شاخص های P-Factor  وR-Factor  استفاده شد. با توجه به هیدروگراف های شبیه سازی شده و مشاهده ای رواناب ماهانه و معیارهای آماری، مدل SWAT در هر دو دوره واسنجی و اعتبارسنجی دارای نتایج خوب در شبیه سازی رواناب بود. مقادیر ضرایب NSE, R2،P-Factor  وR-Factor در دوره واسنجی به ترتیب 76/0، 73/0، 68/0 و62/0و در دوره اعتبار سنجی به ترتیب 73/0، 71/0، 60/0 و 65/0 بود. پس از واسنجی و اعتبار سنجی مدل، نقشه های رطوبت خاک در سری زمانی 2019-1995 استخراج گردید. نتایج نشان داد، مدل سازی SWAT ابزاری امیدوارکننده ای جهت شبیه سازی رطوبت خاک در حوضه آبریز با توزیع مکانی مقیاس زیر حوضه و واحدهای پاسخ هیدرولوژی  و نیز زمانی مقیاس ماهیانه و سالیانه  مناسب است.