استفاده از مدل ارزش-باور-هنجار برای بررسی رفتار حفاظتی مبتنی بر مشارکت جامعه میزبان اکوتوریسم در جنگلهای زاگرس (منطقه مورد مطالعه: قلعه گل، لرستان)

اکوتوریسم مفهومی است که در سالهای اخیر توجهات جهانی را به خود جلب کرده و به طور معمول با مفاهیم مربوط به حفاظت از منابع طبیعی و توسعه روستایی همراه است. مطالعات نشان میدهد که اکوتوریسم دارای ظرفیت حفاظت از منابعطبیعی و بهبود معیشت جوامع میزبان گردشگری است، اما بهرهبردن مردم محلی از این ظرفیت، نیازمند مشارکت آنان در این فرایند است. لذا باید ابزاری برای تحلیل رفتار مشارکتی جامعه میزبان به عنوان یک رفتار محیطزیستی در حفاظت از اکوسیستمهای طبیعی به کار گرفت. هدف این مطالعه بررسی رفتار حفاظتی جامعه میزبان گردشگری در حفاظت جنگل مبتنی بر اکوتوریسم با استفاده از مدل ارزش-باور-هنجار است.

برای جمعآوری داده های این تحقیق از پرسشنامه استفاده شد. پرسشنامه بر اساس مدل ارزش-باور-هنجار و با مشورت با گروه متخصصین تهیه گردید. پس از تایید روایی و پایایی، داده ها با همراهی افرادی از جامعه میزبان و به صورت مصاحبه رو در رو با افراد، جمعآوری شدند. تعداد 278 پرسش نامه تکمیل و در فرآیند تحلیل مورد استفاده قرار گرفت. تحلیل داده ها برای آمار توصیفی با استفاده از نرم افزار SPSS23 و برای آمار استنباطی (برای بررسی روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته در قالب مدلسازی معادلات ساختاری) با استفاده از نرم افزار Smart Pls انجام شد.

مقایسه مقادیر به دست آمده‏ی شاخص‏های برازش در مدل ارزش-باور- هنجار استرن با مقادیر مطلوب نشان می‏دهد که این مقادیر در حد استاندارد هستند. بنابراین براساس مقادیر شاخص‏های ارایه شده می‏توان بیان کرد که مدل استفاده شده برای بررسی قصد روستاییان میزبان برای مشارکت در حفاظت از جنگل مبتنی بر اکوتوریسم، از برازش مناسبی برخوردار است. همچنین بر اساس یافته های پژوهش، تمامی فرضیات تحقیق در مدل ارزش- باور - هنجار تایید شدند. نتایج نشان داد که متغیرهای تحقیق در این مدل قادرند که 8/71 درصد از قصد جامعه میزبان را برای رفتارهای حفاظت از جنگل تبیین کنند.

نتایج تحقیق نشان داد که ارزشهای زیست کره، ارزشهای نوعدوستانه، احساس مسیولیت و آگاهی از پیامدها بر رفتار مشارکتی جامعه میزبان برای حفاظت از جنگل تاثیر دارد. با توجه به ارتباط و تعامل مردم با منابع طبیعی و نگرش مثبت قوی درباره ارزش منابع طبیعی و احترام به آن در بین مردم، میتوان از این موضوع برای تقویت رفتار حفاظت از جنگل بهره گرفته و انجام رفتار حفاظتی را به عنوان یک باور اخلاقی در بین جامعه میزبان گردشگری برجسته نمود. این راهکار می تواند به عنوان یک ابزار حفاظتی برای جنگلهای زاگرس مورد استفاده قرار گیرد.