تحلیل سبک شناسی ختم الغرایب خاقانی شروانی

سبک شناسی یکی از موثرترین روش های شناخت متن است و سبک شناسی انتقادی، لایه ها یا سطوح مختلف اثر را شکافته و متن را بررسی میکند. ختم الغرایب اولین سفرنامه منظوم خاقانی شروانی، زبانی گیرا و تصویرهای دلنشین دارد. سبک شناسی انتقادی میتواند چهره گویایی از این اثر را نشان دهد. در این مقاله ختم الغرایب از رویکرد سبک شناسی انتقادی بررسی شده است.

در این مقاله ابتدا بافت بیرونی و موقعیتی متن بررسی، سپس لایه ها یا سطوح درونی متن تحلیل شده است. با تکیه به متن، سازه های زبانی، کلمات و تم کاربردی با روش تحلیلی توصیفی (Descriptive - Analytical)، مواد، مولفه ها (Component)، مبانی نظری (Theoretical) و سازه های زبانی ختم الغرایب تجزیه و تحلیل شده است.

از نظر ساخت کلمات، ترکیبات و عبارتهای فعلی جدید، ختم الغرایب متن شاخصی است. لغتهای متن، حسی هستند و کلمات انتزاعی کمتری وجود دارد. در لایه کاربردشناسی و بلاغت، وجه شبه و جامع تشبیه و استعاره، عموما حسی هستند یا میتوان بدون واسطه آنها را درک کرد. فعل ساده بر دیگر ساختهای فعل برتری دارد. از دیدگاه وجهیت نیز، وجه اخباری شاخصتر است.

 خاقانی شاعری است که به اهمیت واژه و کارکرد آن در شعر وقوف کامل داشته و با استفاده از کلمات موجود یا ترکیباتی که در موقعیتهای مختلف ساخته، فرم و ترکیبی نو و منحصربفرد به شعر داده است.