سبک شناسی لایه واژگانی ابومسلم نامه (مطالعه رمزگانها و واژه های نشاندار)

 ابومسلم‌نامه یکی از قصه هایی است که در طول تاریخ محبوبیت بسیاری نزد عامه داشته و راویان متعددی تحریرهای مختلفی از آن شکل داده اند. در نسخه های خطی ابومسلم‌نامه به نام راویانی چون ابوطاهر طرسوسی، ابوبکر رازی و هشام سرخسی اشاره شده است. پژوهش حاضر براساس ابومسلم‌نامه منسوب به ابوطاهر طرسوسی به تصحیح حسین اسماعیلی است. مصحح زمان شکلگیری این تحریر را نیمه دوم قرن پنجم هجری تخمین زده ‌است. در متن حاضر ابومسلم که خود از نسل عباس عموی پیامبر است، به همراه گروهی از دوستداران آل‌رسول، که عمدتا پیشه ور هستند، به خونخواهی شهیدان کربلا علیه خلافت اموی قیام میکنند. سوال این است که چه گفتمانی در شکلگیری این روایت از ابومسلم‌نامه نقش داشته ‌است؟ متن چه جنبه هایی دارد و این امر چگونه با استفاده از واژه ها نشان داده شده ‌است؟

 برای دست‌ یافتن به پاسخ این پرسش، از سبک‌شناسی در لایه واژگانی با تکیه بر شناخت رمزگانها و واژه های نشاندار بهره ‌گرفته شده است.

با شناخت رمزگانها و واژه های نشاندار متن دریافتیم که گفتمان فتوت، نقش اساسی در تولید این متن دارد و واژه های نشاندار، شامل واژه های نشاندار حماسی و غنایی میشوند که در این بین غلبه با واژه های نشاندار حماسی است. از طرف دیگر بررسی واژه ها نشان میدهد تقابل یکی از رابطه های کلیدی میان واژه های این متن است؛ بطوریکه کل متن حول تقابل دوگانه محبان آل‌رسول- مروانیان شکل ‌گرفته و تقابل ما-آنها را به وجود می‌آورد. همچنین گوینده از رمزگانهای دینی و واژه های نشاندار درجهت تقویت این تقابل بهره ‌میگیرد.

 بطور کلی میتوان گفت این تحریر از ابومسلم‌نامه، تحت‌تاثیر گفتمان فتوت تولید شده است. ضمنا متنی تقابلی بوده و دارای دو جنبه ایدیولوژیک و پهلوانی است.