وجوه جان‎بخشی در استعاره مصرحه و گونه ‎های آن در شعر فارسی و عربی

جان‎بخشی، گونه‎ای از تمهیدات ادبی و تصاویر بلاغی است که به قصد خیال‎ انگیزی و اثرگذاری در آثار ادبی به کار گرفته می‎شود. بلاغیان مسلمان پیش تر در بحث استعاره مکنیه، اشارات دقیقی به چند و چون این نوع استعاره کرده ‎اند؛ اما از فروع و گونه‎ های آن نامی نبرده ‎اند. امروزه نیز صاحب‎ن ظران این حوزه، ضمن تکرار سخن گذشتگان، تحت تاثیر برخی از نظریه‎ های غربی، استعاره مکنیه را شامل گونه‎ های مختلف تشخیص دانسته‎ اند. در این جستار، فرض بر این است که بتوان با طرح مثال‎ها و شواهدی از ادب فارسی و عربی جلوه ‎ها و گونه ‎هایی از جان‎بخشی را در استعاره مصرحه نیز نشان داد. یافته‎ های این پژوهش، افق دید خالقان و ناقدان آثار ادبی را تغییر خواهد داد و به تبع آن، تحولاتی در دسته‎بندی و بررسی آرایه‎ های بلاغی ایجاد خواهد شد. در پایان به این نتایج دست یافتیم که استعاره مصرحه نیز ظرفیت انعکاس جان‎بخشی را دارد که مهم‎ترین گونه ‎های آن عبارت اند از استعاره‎ های مصرحه مبتنی بر تشبیه اشیاء، گیاهان یا معقولات به انسان و حیوان.