راهکار فهم احادیث تاویلی نما با تکیه بر داده های تاریخی فضای صدور

تعداد قابل توجهی از احادیث امامیه به‌ویژه در حوزه امامت و ولایت، تاویلی است. احادیث تاویلی در این پژوهه، احادیث باطنی، جری و تطبیق و متداعی را در برمی‌‌گیرد. فارغ از احادیث تاویلی قابل فهم، ظاهر برخی از این احادیث تاویلی، غیر منطقی، فراعرفی یا نامفهوم به نظر آمده و اعتبار و صدور چنین احادیثی را با مشکل مواجه می‌‌کند. گاه نیز بستر اتهام‌‌زنی به امامیه را فراهم آورده است. چالش بنیادین در تعامل با چنین احادیث تاویلی، کاستی در فهم، دشواری فهم و گاه فهمیده‌نشدن معنا و مقصود شماری از آنهاست. رویکرد شایع، توقف در فهم معنای حدیث و برساخته‌شمردن آن با توجه به آسیب‌‌ سند و نااستواری متن است. اما این پژوهه برای دریافت مقصود این‌گونه احادیث تاویلی و یا دستیابی به ابعاد فزون‌‌تری از معنا و مقصود، راهکار بهره‌جستن از فضای صدور احادیث را مقدم می‌‌دارد. تجمیع شواهد و قراین تاریخی، دستیابی به فضای صدور و انتقال ذهن به معنا و مقصود حدیث تاویلی را ممکن می‌‌سازد، نمونه‌‌های بررسی‌شده نشان می‌‌دهد که این دست احادیث تاویلی با فراز و فرودها، رخدادها و چالش‌‌های شیعه و امامیه در عصر معصومان مرتبط است و توجه به مواردی چون «راهبرد مبارزاتی صادقین8 در قبال قیام‌‌های ضداموی»، «تردیدافکنی مرجیه درباره عاقبت‌‌بخیری امام علی×»، «انکار شایستگی‌‌ و مشروعیت امام علی× توسط مخالفانی چون عثمانیه»، «یادکرد فضیلت معیار در جانشینی رسول‌الله|» فهم احادیث تاویلی مرتبط را مقدور ‌‌ساخته و کارآمدی راهکار مورد نظر را نشان می‌‌دهد.