کنایات رنگ و مفاهیم آن ها در ادبیات کنایی (نمونه های موردی: کنایات مندرج در برخی فرهنگ های لغت فارسی)

رنگ به عنوان یک عنصر بصری در حوزه هنرهای تجسمی، از دیرباز در ادبیات نیز کاربردهای فراوان داشته است. پژوهش ها نشان می دهند که ادیبان فارسی، در استفاده از رنگ ها در اشعارشان، دو رویکرد متفاوت از خود نشان داده اند. برخی از آنان در کاربست رنگ در اشعارشان، دقت بیشتری نشان داده ولی برخی دیگر، نوعی کور رنگی در تشخیص و استفاده از رنگ ها در شعرشان داشته و رنگ های محدودی را به کار می برند. به نحوی که هنگام ارایه ی تصویر و در صور خیال، از همین رنگ های اندک نیز بهره ی کافی برده نشده و معمولا رنگ در شعر ایشان، کلماتی ناتوان و ضعیف است و فقط برای پر کردن وزن می آید. هدف مقاله حاضر، بررسی مفهوم کنایی رنگ ها در ادبیات کنایی فارسی است. پرسشی که مطرح می شود این است که مفاهیم رنگ ها در ادبیات کنایی، چیست؟ این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی، از طریق جمع آوری کنایات موجود در سه دایرهالمعارف توصیف پدیده طبیعی (گیاه، حیوان، طبیعت)، توصیف وضعیت جسمانی انسان، توصیف رنگ معجزه و توصیف پدیده های ایده ی توصیف پدیده طبیعی سبز شدن گیاهان و حیات و زندگی و توصیف پدیده های ایده آل در بهشت یعنی لباس بهشتیان و رنگ کبود برای توصیف وضعیت معنوی انسان که این رنگ را به چشم نسبت داده و بر بدحالی و سیه روزی و غم و اندوه دلالت دارد. همچنین رنگ سیاه در توصیف وضعیت معنوی انسان هم در دنیا و هم در قیامت استفاده شده مانند دیوان سیاه کردن، سیاه کار، سیاه نامه و روسیاه به کار رفته اند.