ایجاد کلکسیون هسته ژرم پلاسم جو زراعی (.Hordeum vulgare L) در بانک ژن گیاهی ملی ایران

زیاد بودن تعداد و تنوع بالا در کلکسیون های منابع ژنتیکی، ارزیابی دقیق و بهره برداری از آنها را با مشکلات متعددی مواجه می سازد.کلکسیون هسته راه حل مناسبی برای مدیریت تعداد زیاد منابع ژنتیکی محسوب می شود. کلکسیون ژرم پلاسم جو زراعی در بانک ژن گیاهی ملی ایران شامل حدود 3150 توده بومی ایران با تنوع ژنتیکی بالا است. تحقیق حاضر با هدف ایجاد کلکسیون هسته ژرم پلاسم جو زراعی بومی ایران در پنج مرحله انجام شد. برای این منظور در سال های 1390 تا 1398 نمونه های جو زراعی بومی ایران مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس براساس صفات مورد ارزیابی و محل جمع آوری، نمونه های کلکسیون به گروه هایی با نمونه های مشابه تقسیم شدند. گروه بندی نمونه ها با استفاده از روش سلسله مراتبی مبتنی بر مناطق محل جمع آوری نمونه ها و صفات مورفولوژیک کیفی انجام شد. تنوع در سایر صفات مورفولوژیک نیز در گروه های حاصل از تجزیه خوشه ای مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سطح حفظ تنوع آلل ها با طبقه بندی کلکسیون ها در گروه هایی با نمونه های نزدیک تر و انتخاب 10 درصد از هر گروه، افزایش یافت.  بر این اساس، کلکسیون هسته جو با 333 نمونه انتخاب شد که بیش از 10 درصد از نمونه های کلکسیون اصلی را در بر داشت. مقایسه مقادیر شاخص شانون نشان داد که کلکسیون هسته در اغلب صفات کیفی شاخص تنوع مشابه با کلکسیون اصلی را داشت. تجزیه تابع تشخیص و تجزیه به مولفه های اصلی نیز نتایج مشابهی داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که اختصاص صحیح نمونه ها در ایجاد کلکسیون هسته و کارآمدی آن در حفظ تنوع کلکسیون اصلی در یک کلکسیون کوچک تر و قابل دسترس تر، موثر بود.